Pest eens een jongere

De politie van de zone Westhoek (Koksijde, De Panne, Nieuwpoort) gaat deze zomer van start met een “vip”-behandeling voor jongeren die overlast veroorzaken. “Vip” staat in dit geval voor “very irritating police”. De politie haalde voor deze aanpak haar inspiratie in Rotterdam. De “zeer irritante flikken” zullen probleemjongeren aan de kust continu volgen en controleren. Volgens de plaatselijke korpschef zijn die probleemjongeren vooral jongeren tussen 14 en 25 jaar uit het binnenland of Noord-Frankrijk, die hun vakantie doorbrengen aan de kust.

Reacties

De plannen oogsten ondertussen al heel wat terechte kritiek. De Vlaamse Jeugdraad doet dat onder de kop Talk instead of stalk. “Politiemensen die jongeren gaan enerveren, gaan eerder brandjes maken dan blussen. Op deze manier worden jongeren, maar ook gezinnen met kinderen weggepest. En zo trekt de politiechef helemaal de stekker uit de tolerantie en de toekomst van de Westkust.” Ook de Jeugdraad van de Franstalige gemeenschap is geschokt door het actieplan van de politie Westkust. “Discriminerend, provocerend en stigmatiserend,” klinkt het in een mededeling. “Au lieu d’adopter une position de méfiance et d’agressivité, pourquoi ne pas écouter les jeunes et voir avec eux comment trouver une solution pour satisfaire tout le monde ? La concertation vaut toujours mieux que la confrontation …”

Ook verschillende criminologen keuren de maatregel af. Stijn Vivijs, coördinator van het Instituut voor Criminologie van de KULeuven:
“Criminologisch onderzoek toont aan dat nultolerantie tegenover hangjongeren absoluut niet werkt. Dit is enkel nuttig bij een zeer acuut probleem dat de bevolking bedreigt. De politie neemt hier duidelijk het gedrag van de jongeren gewoon over. Die laatsten zullen het spel willen meespelen en gaan wellicht de politie uitdagen.” Met als gevolg een kat-en-muis spelletje waarbij niemand gebaat is. “Bovendien gaat het hier niet om een concreet probleem van overlast, maar eerder om een onveiligheidsgevoel.”

Opmerkelijk is ook de reactie van de politie van Sint-Niklaas, die een paar jaar geleden te maken kreeg met een aantal incidenten in recreatiedomein De Ster. “De zogenaamde Very Irritating Police zal enkel extra irritatie bij de jongeren opwekken. Hier is niet goed over nagedacht.” In Sint-Niklaas kiezen ze eerder voor een preventieve aanpak, waarbij niet elke jongere bij voorbaat als een verdachte behandeld wordt, maar waar bij problemen met hen in discussie gegaan wordt. “We laten hen hun gedacht zeggen en meestal zien ze dan in dat ook de andere toeristen zich willen amuseren zonder overlast.”

Vergrijzing van de openbare ruimte

Ook Yves Desmet haalt in zijn Standpunt in De Morgen uit naar het “ideetje” van de kustgemeenten. Hij noemt het “een teken des tijds. Een biertje drinken op het strand met je maten was vroeger gewoon jong zijn. Vandaag ben je dan een overlast veroorzakende hangjongere en moet er een ‘very irritant’ agent je het vuur aan de schenen komen leggen. Er zijn stukken Vlaanderen die nog als enige ambitie hebben een bejaardentehuis te worden. Tot er dan waarschijnlijk hangsenioren opduiken.”

Spotten we hier dan een trend? De plannen van de politiezone Westkust zijn alleszins geen primeur. Eind 2008 kondigde bijvoorbeeld burgemeester Bart Somers al een vip-project voor Mechelen aan. Eerder hadden we ook al mogen kennis maken met de Mosquito, waarbij opnieuw een grens werd overschreden in het diaboliseren van jongeren. Met dit wangedrocht werden jongeren fysiek uit de publieke ruimte verjaagd. En zo zijn er nog verschillende voorbeelden te geven, van nultolerantie tot ruimtelijke ingrepen die bedoeld zijn om “overlast” tegen te gaan.

Er is de laatste jaren meer en meer sprake van een vergrijzing van de openbare ruimte. Niet alleen in de betekenis die Yves De Smet eraan geeft, van “stukken Vlaanderen die nog als enige ambitie hebben een bejaardentehuis te worden.” Maar ook (en vooral) van steden en gemeenten die elke vorm van afwijkend gedrag uit de openbare ruimte willen verdrijven. Om plaats te maken voor de kritiekloze consument die zich met zijn fictieve angst afsluit van het publieke leven. De openbare ruimte wordt pas weer aantrekkelijk, wanneer hij wordt ingericht als kneuterige, huiselijke gezelligheid. Een plek waar hangjongeren geen plaats meer hebben, want die lopen in de weg. Maar ook daklozen niet, want die liggen in de weg en dus kunnen we beter de banken op de pleintjes wegnemen. En ook de allochtonen niet, want die staan ’s avonds in groepjes op straat te praten en dat roept dan weer onveiligheidsgevoelens op. Dus verwijderen maar, dat gedrag dat niet aan de regeltjes voldoet. Totdat het ontwerp van de openbare ruimte samenvalt met het ontwerp van de angst.