Gisteren gaf het Europees Parlement officieel groen licht voor Eurosur, kort voor het European Border Surveillance System dat al sedert 2008 in de steigers staat en in december van start moet gaan. Officieel moet Eurosur illegale migratie naar Europa voorkomen en tegelijkertijd vluchtelingen redden die op zee in de problemen komen. Wat dat laatste betreft (en met het drama van Lampedusa nog vers in gedachten) verzekerde EU-commissaris Cecilia Malmström het Parlement zelfs dat Eurosur levens zal redden.
Maar critici hebben daar heel wat twijfels over en benadrukken dat het zo goed als onmogelijk is om beide doelstellingen te verzoenen. De kerngedachte van Eurosur heeft niets van doen met het vermijden van drama’s, zoals dat van de 359 doden voor de kust van Lampedusa. Eurosur is een grensbewakingssysteem dat in de eerste plaats tot doel heeft illegale migranten uit Europa te weren en daarover kan beschikken over drones, high-resolution cameras, satellieten en andere spionagevliegtuigen. Eurosur moet de buitengrenzen van Europa nog beter beveiligen en dus nog ondoordringbaarder maken. In het verleden is al ten overvloede gebleken dat dergelijke grenscontroles migratie niet tegenhouden, maar mensen net dwingen om nog grotere risico’s te nemen.
Bovendien is het nog de vraag hoe Eurosur dat “redden van vluchtelingen” zal interpreteren. De Groene fractie in het Europees Parlement had zich eerst verzet tegen de oprichting van Eurosur als grensbewakingssysteem. Toen dat niets opbracht, probeerden ze te bekomen dat het “redden van mensen” expliciet in de doelstellingen zou ingeschreven worden. Er is bijvoorbeeld een groot verschil als je een boot moet uitrusten om mensen tegen te houden en manu militari terug te sturen of om mensen te helpen. Maar zelfs dat bleek een brug te ver voor een meerderheid van de europarlementariërs. Zij vreesden dat een te hulpvaardige aanpak een fout signaal zou zijn en beschouwd zou kunnen worden als een uitnodiging om de oversteek naar Europa toch maar te wagen.
Het is nu al duidelijk (en hoeft eigenlijk niet te verbazen) dat Eurosur een maat voor niets wordt als het gaat over het helpen van vluchtelingen. Integendeel, de harde aanpak, ondersteund door de laatste technologische snufjes, zou wel eens meer levens kunnen kosten dan ze kan redden. Ook al heeft het Europees Parlement nu nog snel na Lampedusa een humanitair randje aan haar militaire aanpak proberen breien. Window dressing, noemen ze zoiets in mooi Engels.