Vanavond hebben de Liga voor Mensenrechten en datapanik.org tijdens de uitreiking van de Big Brother Awards voor de vierde keer de grootste privacyschenders van het afgelopen jaar in de kijker gezet. De juryprijs ging naar uw smartphone, de publieksprijs naar de DNA-databank.
De jury koos dus voor uw smartphone, door sommige ook omschreven als “de spion in uw broekzak”. Smartphones zuigen immers allerlei data op, waarmee bijvoorbeeld advertentiebedrijven vervolgens aan de haal gaan. Je smartphone houdt bij wat je doet, waar je bent, met wie je communiceert, hoe je reist, waar je naar kijkt en luistert, wat je leest, wie je leuk vindt, wat je graag doet. Het is ons hele leven dat we de ene keer uit onwetendheid, een andere keer uit onvoorzichtigheid te grabbel gooien. En we hebben er geen enkel zicht op wie wat uitspookt met welke data. Laat staan dat we er ook maar enige controle over zouden hebben.
Smartphonesurveillance is totaal uit de hand gelopen en met het toekennen van de Big Brother Award aan uw smartphone wilde de jury duidelijk stellen dat daar dringend een halt aan moet toegeroepen worden. Door uzelf, door niet zomaar overal achteloos “ja” op te klikken. Maar ook door ervoor te zorgen dat de gebruiker een geïnformeerde én gebruiksvriendelijke én echte keuze kan maken. Daar ligt de verantwoordelijkheid bij de industrie én bij de politiek. Die laatste kan zorgen voor striktere regels en voor een striktere toepassing van de bestaande regels. En de industrie kan zorgen voor apps die onze smartphone niet leegzuigen, maar net onze privacy respecteren. Privacy by design, heet dat en die leuze zou eigenlijk voor iedereen moeten gelden: voor de industrie, voor de politiek en voor uzelf als gebruiker.
Publieksprijs voor DNA-databank
U koos voor de Publieksprijs dan weer voor het voorstel om een nationale databank met het DNA van alle pasgeborenen op te richten. Wie dacht dat zo’n idee te zot om los te lopen is, heeft het fout voor. Het rijtje met pleitbezorgers van een dergelijke databank, begint ondertussen verontrustende vormen aan te nemen. Er was uiteraard toenmalig procureur-generaal Yves Liégeois die in een interview met de Standaard de idee voor zo’n DNA-databank liet vallen. Maar er was ook politievakbond Sypol die Liégeois bijtrad en er waren verder ook assisenpleiter en CD&V-politicus Walter Damen, directeur van het Nationaal Instituut voor Criminologie en Criminalistiek Jan De Kinder en advocaat-generaal Jean-Luc Cottyn.
Het zijn duidelijk niet zomaar de eersten de besten die zo’n idee van een nationale DNA-databank genegen zijn. En dan wordt het pas griezelig, als blijkt dat zo’n idee geen intellectuele spielerei is, maar echt leeft binnen juridische en politiekringen. Het is dit soort verregaande ideeën die ons weer een paar stappen verder richting politiestaat drijven, waar verworven vrijheden en onze privacy opgeofferd moeten worden voor een vermeende “grotere veiligheid”.
Gelukkig kwam er ook een storm aan verontwaardigde reacties op gang. Die varieerden van pragmatisch (“niet haalbaar”) tot principieel. Er mag immers niet van uitgegaan worden dat iedereen verdacht is en dat in iedereen een potentiële misdadiger zit. Aan dat protest hebt u met de publieksprijs uw steentje bijgedragen door duidelijk te maken dat dit soort “ballonnetjes” absoluut niet door de beugel kunnen. Onze fundamentele rechten zijn niet ondergeschikt aan onze veiligheid. Integendeel, ze zijn er net het fundament van. Dat hebt u vanavond alleszins helder en klaar aan Yves Liégeois en co laten weten.