Amnesty International is een van de organisaties achter de anti-surveillance tool Detekt. Detekt werd een paar dagen geleden gelanceerd, in samenwerking met de EFF, Privacy International en Digitale Gesellschaft. De tool zelf werd ontwikkeld door de Duitse beveiligingsexpert Claudio Guarnieri. Detekt moet het journalisten en mensenrechtenactivisten mogelijk maken om te zien of ze worden bespioneerd door overheden.
Software of campagne?
De lancering van de tool werd uitgebreid opgepikt door de media. Jammer genoeg beperkte zich dat in zowat alle gevallen tot het kritiekloos overschrijven van de persmededeling. Nochtans wekt Detekt dubbele gevoelens op en had een betere kadering wellicht ook een beter resultaat opgeleverd.
Als anti-surveillance tool lijkt Detekt in ieder geval weinig efficiënt. Zo draait de software enkel op Windows PC’s en dan nog niet eens op alle besturingssystemen. Uit een kleine test bleek ook dat Detekt niet bepaald stabiel werkt. Maar het voornaamste probleem zit hem in wat Detekt beweert te doen. Volgens Amnesty en co scant de tool uw computer op “alle gekende surveillance spyware”. Nu weten we allemaal dat de ontwikkelingen in de surveillance-industrie zich in een razendsnel tempo afspelen en dat het meeste werk onttrokken wordt aan al te nieuwsgierige en kritische blikken. Het is dus heel aannemelijk dat die “gekende spyware” waar Detekt naar zoekt, eigenlijk vooral de spyware van gisteren is en ondertussen al vervangen werd door spyware die onder de radar van de tool blijft. Ook de spyware die wel in de lijst van Detekt staat, kan ondertussen aangepast zijn zodat ze niet langer gedetecteerd wordt.
De makers geven dit ook wel toe. “Please beware that Detekt is a best effort tool. While it may have been effective in previous investigations, it does not provide a conclusive guarantee that your computer is not compromised by the spyware it aims to detect. The tool is provided as is, without warranties or guarantees of any kind.” Uiteraard bestaat er op dit soort gebieden niet zoiets als honderd procent garantie. Maar wie Detekt zou gebruiken voor waar het voor aangekondigd werd (“een eenvoudige oplossing tegen onrechtmatige spionage”), zal er vooral een vals gevoel van veiligheid aan overhouden.
Wat is het nut dan van Detekt?
Is het dan onverantwoord van Amnesty en co om Detekt te lanceren? Niet helemaal. Detekt lijkt minder een efficiënte tool dan wel een reeks waarschuwingen. Een waarschuwing voor de explosieve groei van het gebruik van surveillancetechnologieën, van het onderscheppen van e-mails over het afluisteren van Skype-gesprekken tot het ongemerkt activeren van de webcam op je computer. Een waarschuwing dat dit soort zaken lang niet alleen in hele en halve dictaturen gebeurt, maar even goed voorkomt in onze westerse democratieën. Een waarschuwing dat er een hele business gegroeid is die zich van internationale rechtsregels nauwelijks iets aantrekt en grof geld verdient met steun aan het schenden van de mensen- en burgerrechten.
Detekt lijkt ons vooral een waarschuwing te zijn dat technologie op zich ons niet kan beschermen tegen surveillance. Daarvoor is politieke druk nodig zodat overheden hun wetgeving aanpassen en verplicht worden om die wetgeving ook te respecteren. Politieke druk ook om de surveillance-industrie aan banden te leggen.
Misschien is dat laatste wel de voornaamste boodschap die de makers met Detekt hebben meegegeven. Dat ook Amnesty bij dit alles een voorname rol wil spelen. In die zin mag Detekt als software dan wel een rommeltje zijn. Als start van een bredere campagne tegen de verspreiding en het gebruik van surveillance spyware heeft de tool wel degelijk potentieel. Laat Amnesty en co dat er maar uithalen.
Meer:
- Detekt: Resist surveillance
- Amnesty International: New tool for spy victims to detect government surveillance
- Coalition Against Unlawful Surveillance Export