Het was de afgelopen weken druk op het gebied van privacy en surveillance in België. Hoogtepunt was uiteraard de uitspraak van het Grondwettelijk Hof die de dataretentiewet nietig verklaarde. Maar daarover heeft u hier en elders al uitgebreid kunnen lezen. Er was echter meer en die andere nieuwsberichten zetten we voor u nog even op een rijtje. Passeren de revue: Tommelein, Turtelboom, slimme meters, de Privacycommissie, Facebook en Whatsapp.
De 810.000 euro van Bart Tommelein
Het begon met staatssecretaris voor Privacy Bart Tommelein. Die pakte uit met een persmededeling dat hij harder wil optreden tegen bedrijven die onze privacy schenden. Nog dit najaar wil hij een wetsontwerp aan het parlement voorleggen dat de Privacycommissie de macht moet geven zelf administratieve boetes uit te delen. Boetes die oplopen tot 810.000 euro zijn niet uit te sluiten, aldus de staatssecretaris. Hij verwijst daarvoor naar Nederland, waar een gelijkaardige wet op stapel staat. En passant wil Tommelein de privacycommissie omvormen tot een regulator à la VREG en co. Dat is, als de regering daarvoor met geld over de brug wil komen.
Lees het persbericht in De Standaard of De Morgen.
In zijn persmededeling benadrukt Tommelein dat de sancties zwaar genoeg moeten zijn en afhankelijk van de jaaromzet van een bedrijf. Raar dan toch dat de staatssecretaris zelf 810.000 euro als streefcijfer voor een boete vermeldt. Dat klinkt misschien hoog, we lazen hier en daar het woord monsterboete. Maar voor de Facebooks en Googles van deze wereld is het natuurlijk peanuts. “’s Werelds grootste sociaalnetwerksite had vorig jaar een vrije kasstroom van ongeveer 9 miljoen euro per dag. In één middagpauze heeft Facebook die boete al grotendeels terugverdiend.” (Stijn Fockedey in Trends) Of nog, zoals we het ergens anders lazen: 810.000 euro is 0,00468% van Google’s omzet in 2015.
In zijn persbericht verwijst de staatssecretaris ook naar onze Noorderburen. Daar bestaat al sedert vorig jaar een wet die “flagrante overtredingen van de regels inzake persoonsgegevens en dataverwerking” moet bestraffen. Laat ons hopen dat Tommelein het Nederlands voorbeeld niet te letterlijk overneemt. Daar was de CBP (de Nederlandse Privacycommissie) zelf immers niet bepaald gelukkig. “De roep in de samenleving is om een waakhond met tanden. Nu worden we tandeloos aan banden gelegd waardoor bedrijven en organisaties niet de druk zullen voelen om de wet na te leven.”
Het wordt dus afwachten of het wat wordt met die wet. Als die er überhaupt komt. Niet alleen lazen we tussen de regels van het persbericht opvallend veel keren “als”. Het is bovendien niet het eerste ballonnetje dat de staatssecretaris oplaat en waar we daarna niets meer van horen. Of hebt u nog iets vernomen van de privacy-afrekening waar Tommelein rond de kerstdagen mee uitpakte? Wij ook niet.
Slimme meters: de bocht van Turtelboom
Net op het moment dat het Grondwettelijk Hof de dataretentiewet nietig verklaarde, haalde Vlaams minister van Energie Annemie Turtelboom een andere aanslag op de privacy weer tevoorschijn. De slimme meter. De minister had in Milaan blijkbaar het licht gezien en voor haar is het een uitgemaakte zaak. “Dit is goed voor de consument én voor de overheid.” Eerst wil ze haar administratie wel nog vragen om de kosten en baten te berekenen. Maar dat lijkt ons eerder pro forma, als we de minister zo bezig horen.
Nochtans is de kans heel groot dat haar administratie tot dezelfde slotsom komt als eerder al werd aangetoond. Kosten-batenanalyses waren in het verleden steeds negatief. Slimme meters zijn immers peperduur. Voor de consument brengen ze slechts minimale energiewinst op. Wat wel de hoogte ingaat is de energiefactuur, aangezien de massale uitrol van slimme meters doorgerekend wordt. Het zijn dus niet de consument of de overheid die wel varen bij slimme meters, zoals Turtelboom rondbazuint. De enige die winst maken, zijn de energiebedrijven. Veel winst. En dan hebben we het niet eens gehad over de aanslag op de privacy die zo’n slimme meter betekent. Want dat verlies is vele malen groter dan de minimale energiewinst.
Hopelijk komt de administratie van de minister tot dezelfde conclusie als wij: afvoeren die handel en eindelijk werk maken van een slim energiebeleid.
Facebook en de Privacycommissie
Ondertussen heeft de Belgische Privacycommissie toch de knoop doorgehakt en beslist om Facebook voor de rechtbank te dagen. De commissie vindt het volgen van niet-leden door Facebook zo flagrant dat de sociale netwerksite er meteen mee moet stoppen. De zaak start donderdag in kortgeding voor de burgerlijke rechtbank van eerste aanleg in Brussel. Aanleiding is de manier waarop de sociale netwerksite leden maar ook niet-leden heimelijk traceert en gegevens ervan verwerkt.
Willem Debeuckelaere, voorzitter van de Belgische Privacycommissie: “Zelfs mensen die uitdrukkelijk aangeven dat ze niet gevolgd willen worden, worden toch gevolgd. Facebook slaat op welke websites surfers bezoeken zonder dat die dat weten en treedt zo de privacywetgeving met de voeten.”
Het is de eerste keer dat een Europese privacycommissie Facebook voor de rechtbank daagt voor het niet respecteren van de privacywetgeving. Wie weet kan België voor een keertje ook inspiratie bieden voor de rest van Europa. Want op dat punt moeten we Debeuckelaere volmondig gelijk geven: “Het gedrag van Facebopok kan niet door de beugel.”
In de marge van het nieuws over een grote antiterreuractie konden we ook lezen dat de politie gebruik had gemaakt van onderschepte WhatsApp-berichten, verkregen “met behulp van de Amerikaanse overheid”. De Morgen probeerde uit te vissen hoe dat nu precies zit. Kan de politie echt uw WhatsApp-berichten lezen als ze dat wil?
Wie Whatsapp (en grote baas Facebook) sowieso al niet vertrouwde, kan overigens terecht bij de recent vernieuwde toolbox van Bits of Freedom. Daar kan je onder meer nalezen hoe je Whatsapp kan inruilen voor een privacyvriendelijk alternatief. Volledige garantie dat je berichten privé blijven, zal er jammer genoeg nooit zijn. Maar er bestaat veel beter dan Whatsapp.