Will Ockenden, journalist bij de Australische zender ABC, vroeg bij wijze van proef zijn metadata op en publiceerde ze op de website van ABC. Hij vroeg vervolgens aan bezoekers wat ze daaruit konden afleiden over zijn dagelijks leven. Een heleboel, zo bleek, en in verschillende gevallen waren de conclusies zelfs verrassend accuraat. En dan waren het nog maar amateurs die aan de slag gingen. Je kan je inbeelden wat er gebeurt als professionals van de veiligheids- en inlichtingendiensten met dergelijke datasets aan de haal gaan.
Aanleiding voor de actie van Ockenden was een nieuwe dataretentiewet die in Australië werd goedgekeurd en die vergelijkbaar is met wat we hier ook in Europa kennen. Providers worden verplicht om de metadata van hun gebruikers voor een periode van twee jaar bij te houden: met wie je belt of mailt, wanneer je dat doet, waar je je bevindt, enzoverder. Ockenden vroeg zich af wat al die metadata nu precies prijs geven over zijn dagelijkse bezigheden en of het wel klopt wat overheid en veiligheidsdiensten beweren, namelijk dat het uiteindelijk toch maar om onschuldige gegevens gaat. Het soort newspeak dat ook hier schering en inslag is als het over massale surveillance gaat en waarmee overheden bezorgde burgers proberen te sussen.
De metadata die Will Ockenden van zijn providers kreeg, bleken dus helemaal niet zo onschuldig te zijn. De amateurs die aan de slag gingen met de “surveillance selfie” van de journalist, konden er een heleboel zaken uit afleiden, die volgens Ockenden zelf soms pijnlijk accuraat bleken te zijn. En dan ging het nog maar om een beperkt deel van het veel uitgebreider gamma metadata waarover veiligheids- en inlichtingendiensten dankzij de Australische dataretentiewet kunnen beschikken.
Going into this project, I knew that many parts of my life over the last year would be laid out clearly. That happened as expected. However, I wasn’t expecting such a high level of detail. It’s plain from the hundreds of responses we received that telecommunications metadata can reveal a significant amount of detail – even when it’s collected at a suburb level.
The Australian Federal Police, in a submission to the Senate inquiry into the metadata retention legislation, wrote ’the analysis of telecommunications … consistently provides an invaluable intelligence capability, including helping identify individuals of concern without having to resort to more privacy instructive measures such as interception of communication’.
While it is true the interception of communications is more intrusive than just metadata, interception requires a warrant. Government agencies do not require a warrant for metadata.
Prime Minister Tony Abbott said in 2014 that metadata was ‘essentially, the billing data’. From the responses we received, I would say that metadata reveals a significant amount of information even before you start looking for additional sources to plug the gaps.
Het is dit soort conclusies dat er mee voor gezorgd heeft dat in België en andere Europese landen de dataretentiewet ongrondwettelijk werd verklaard. En terecht, zo blijkt nog maar eens.