“I’ll show you how deep the rabbit hole goes”, zo gaat de bekende quote uit The Matrix. Het is die quote waaraan je onwillekeurig terugdenkt wanneer je probeert na te gaan hoe Big Data steeds meer onze levens beheerst en zal beheersen. Net als in The Matrix ontwikkelt zich gestaag een verborgen parallel universum van data en algoritmen dat bepaalt wat wij als realiteit ervaren. Overdreven? Nee, toch niet.
Thomas Decreus schreef er voor De Wereld Morgen een must read over. Het volledige artikel kan je hier lezen, maar hieronder vind je alvast een paar stevige quotes.
Data rush
Net zoals er vroeger sprake was van een gold rush is er nu sprake van een ware data rush. Om meer data te onttrekken aan individuen investeren grote techfirms in nieuwe technologieën die data verzamelen en kunnen versturen. Vandaar bijvoorbeeld dat er reikhalzend wordt uitgekeken naar the internet of things. Voor databrokers is het een natte droom: alle toestellen die aangesloten zijn op een online netwerk en zo voortdurend data versturen omtrent hoe en wanneer ze gebruikt worden. Niet alleen kunnen data geoogst worden via the internet of things, maar gedrag kan ook beter getraceerd, voorspeld en gemanipuleerd worden.
Controle
Wie deze ontwikkeling volgt van Big Data kan niet anders dan onthutst zijn over de weg die in alle stilte ingeslagen wordt. Er wordt een machtsapparaat ontwikkeld dat ons voor maatschappelijke uitdagingen plaatst die veel omvangrijker en fundamenteler zijn dan het vaak benadrukte moeilijke huwelijk tussen privacy en Big Data.
Wat we vaak een privacyprobleem noemen, is in werkelijkheid een probleem van controle. We hebben geen enkele controle meer over de manier waarop data beheerd worden, wie ze beheert en wat er uiteindelijk mee gedaan wordt. De sector van Big Data is zo ontransparant dat zelfs het identificeren en traceren van de activiteiten van de belangrijkste spelers heel duchtig onderzoek vraagt. De vraag is zelfs of de Big Data bedrijven de krachten kunnen beheersen die ze zelf in het leven roepen.
Ficties
Big Data reduceert mensen tot organismen die reageren op bepaalde stimuli. Het is een oud idee uit de gedragswetenschappen dat opnieuw actueel wordt net omdat we vandaag ontzettend veel data kunnen verzamelen die veel meer geraffineerde en meer subtiele vormen van manipulatie toelaten.
Het gevolg is dat de manier waarop we naar onszelf en de wereld kijken steeds verder afwijkt van hoe we werkelijk in de wereld handelen. We zien onszelf nog steeds als autonoom handelende individuen die hun leven organiseren op basis van vrije keuzes, maar onder invloed van Big Data wordt dat beeld meer dan ooit een fictie.
Er is geen exit-optie
Dan maar ontsnappen aan Big Data? Wel, dat wordt steeds moeilijker. Want tegenwoordig is een leven zonder aansluiting op het wereldwijde web, zonder sociale media of zonder mobiele communicatiemiddelen zo goed als ondenkbaar geworden. Of het nu om het vinden van werk, het onderhouden van vriendschappen of het ontwikkelen van de eigen individualiteit gaat; we zijn volledig afhankelijk geworden van digitale communicatiemiddelen. Er is geen exit-optie. En net daardoor worden we permanent gedwongen om mee te bouwen aan een machtssysteem waarvan we de alomvattendheid nog nauwelijks kunnen begrijpen.