Human Rights Watch heeft een zeer kritisch rapport opgesteld over de manier waarop België de terreurdreiging aanpakt. Het rapport neemt een hele reeks antiterreurmaatregelen die het afgelopen jaar zijn ingevoerd op de korrel en haalt verschillende voorbeelden aan van buitensporig politiegeweld. De regering wuift de kritiek weg, terwijl de conclusies van HRW nochtans terechte redenen voor bezorgdheid zijn.
Buitensporig geweld
Onder de titel ‘Reden tot bezorgdheid’ waarschuwt Human Rights Watch voor excessief optreden van de politiediensten in de nasleep van de terreuraanslagen in Parijs en Brussel. De mensenrechtenorganisatie haalt onder meer tien gevallen aan waarin er sprake is van buitensporig geweld, waarbij slachtoffers onnodig klappen kregen of bijvoorbeeld tegen auto’s werden gesmakt. “We beschikken over te weinig gegevens om te zeggen dat het hier om structureel geweld gaat”, zegt Nadim Houry, expert terreurbestrijding bij Human Rights Watch. “Toch zijn er te veel voorbeelden om ze weg te wuiven als geïsoleerde gevallen. Dit is ernstig, want het versterkt het wantrouwen tegenover de politie, zeker bij de moslimgemeenschap. De polarisatie in de samenleving wordt hierdoor aangewakkerd.”
Antiterreurmaatregelen
Human Rights Watch neemt in het rapport ook een hele reeks antiterreurmaatregelen op de korrel die het afgelopen jaar zijn ingevoerd. Het gaat onder meer over het afnemen van paspoorten voor wie in Syrië wil gaan vechten of het strafbaar maken van het indirect aanzetten tot haat of geweld. “Het zijn vage wetten. Ze zetten de deur open voor misbruik”, stelt Nadim Houry. Wat hem het meest stoort, is de eenzame opsluiting van terreurverdachten. Zowat 35 mensen zitten 23 uur per dag in een isolatiecel, sommige van hen al meer dan tien maanden lang. “Dat is een wrede, onmenselijke en vernederende behandeling, die kan neerkomen op foltering.”
Ook de datatretentiewet die iu 2016 werd goedgekeurd, komt in het rapport aan bod. Daarbij worden telecom operatoren verplicht om de data van telefoon-, surf- en mailverkeer voor de periode van een jaar bij te houden. Ze moeten die ook aan overheid en politie overhandigen als die daarom vragen. Dat dit gebeurt zonder voorafgaandelijke gerechtelijke tussenkomst, noemt Human Rights Watch “een gevaar voor de privacy”.
Regering wuift kritiek weg
Zoals we het ondertussen van deze regering gewoon zijn geworden, wuift onder meer Justitieminister Koen Geens de kritiek achteloos weg. Volgens hem zijn alle wetten tot stand gekomen met het grootste respect voor de mensenrechten en privacy en is er dus geen vuiltje aan de lucht. Verder zegt de minister dat er deze zomer stemmen opgingen dat dit beleid nog niet ver genoeg ging. “Volgens HRW gaat wat we nu doen al te ver. Dit toont aan dat we tot een goede middenoplossing zijn gekomen.” Tja, we zullen dit maar een typisch voorbeeld van tjeverij noemen, zeker?
Nochtans is Human Rights Watch zeker niet de enige die serieuze bedenkingen heeft bij de antiterreurmaatregelen van deze regering. Amnesty International, de Liga voor Mensenrechten en de Ligue des Droits de l”Homme, juristen, advocaten, beroepsverenigingen voor journalisten, noem maar op. Allemaal hebben ze zich al kritisch uitgelaten over verschillende terreurmaatregelen en over de manier waarop die ingevoerd worden.
De regering zou er daarom goed aan doen om zeker de conclusie van het rapport van Human Rights Watch ter harte te nemen. De organisatie roept de Belgische overheid daarin op om de antiterreurmaatregelen en haar beleid daarrond grondig te evalueren en bij te sturen zodat ze in lijn zijn met de rechten van de mens. Ook een nultolerantie voor politiegeweld is noodzakelijk.
“Een overheid heeft de plicht en de verantwoordelijkheid om haar burgers te beschermen tegen aanslagen en om de daders op te sporen en te berechten. Maar buitensporige reacties verzwakken het vertrouwen in de wet, versterken het wantrouwen tegenover de overheid in de moslimgemeenschap en verdelen de samenleving, terwijl ze net alle burgers zou moeten verenigen in de strijd tegen groepen als IS.”
— Lees het volledige rapport Grounds for Concern: Belgium’s Counterterror Responses to the Paris and Brussels Attacks, lees een samenvatting of bekijk hieronder de video.
Meer lezen:
— Human Rights Watch: “Belgische politie gebruikt buitensporig geweld” (De Morgen)
— Justitieminister Geens: “Huidig antiterreurbeleid is goede middenoplossing” (De Morgen)