Reizigersvereniging TreinTramBus en haar buitenlandse collega’s noemen het bijhouden van passagiersgegevens een buitenproportionele maatregel die onaanvaardbaar ernstige beperkingen oplegt aan trein- en busreizen naar de buurlanden. Ook de effectiviteit van de maatregel bestempelen ze als “zeer twijfelachtig”. Iets waar ze overschot van gelijk in hebben. De PNR-maatregel is niets anders dan het zoveelste staaltje veiligheidstheater.
De Brusselse doortocht van Anis Amri, de man die inreed op een kerstmarkt in Berlijn, wordt nog maar eens aangegrepen om te pleiten voor nog meer en nog verder gaande veiligheidsmaatregelen. Zo vond minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon dit blijkbaar het uitgelezen moment om zijn voorstel voor de registratie van passagiersgegevens bij alle internationale reizen – ook per bus en per trein – te herhalen.
Bij reizigersvereniging TreinTramBus moet hij hiervoor alvast op weinig sympathie rekenen. Dergelijk soort veiligheidsmaatregelen zorgt volgens hen enkel voor een vorm van schijnveiligheid die de problemen niet aanpakt, maar die ze slechts verschuift. Het enige voorspelbare gevolg van de PNR-maatregel is het vergroten van de rompslomp en de last voor de gewone treinreiziger, die op termijn dreigt af te haken. Dat maakte Stefan Stynen, voorzitter van de reizigersvereniging, ook duidelijk tijdens een debat in De Zevende Dag.
TreinTramBus staat daarmee op dezelfde lijn als de collega’s in Nederland, Duitsland en Frankrijk. In een gezamenlijk standpunt bestempelen ze het bijhouden van passagiersgegevens als “een buitenproportionele maatregel die onaanvaardbaar ernstige beperkingen oplegt aan trein- en busreizen naar de buurlanden.” Ze noemen de effectiviteit van de maatregel ook zeer twijfelachtig. Er blijven voor terroristen talloze mogelijkheden om anoniem en zonder vooraanmeldingsplicht over Europese binnengrenzen te reizen. TreinTramBus, Navetteurs.be, Rover, PRO BAHN en FNAUT roepen de regeringen daarom op tot een zorgvuldige en proportionele reactie op de terreurdreiging en verwachten dat ze van deze eenzijdige indentificatieplicht afzien.
Veiligheidstheater
Het bijhouden van de passagiersgegevens is sowieso een dwaze maatregel, die thuis hoort in dezelfde categorie als bijvoorbeeld de grenscontroles op bepaalde snelwegen. Alsof terroristen net die grensovergang eruit pikken die bewaakt is, om vervolgens rustig een uurtje te staan aanschuiven en netjes hun paspoort te overhandigen. Het is voor dit soort waanideeën dat ze het woord veiligheidstheater hebben uitgevonden. Idem voor het bijhouden van passagiersgegevens. Alsof een terrorist netjes onder eigen naam een ticket voor de trein of de bus zou kopen.
In bange tijden klinkt het voor politici altijd goed als ze kunnen beweren dat ze tenminste iets doen. Als ze even met de spierballen mogen rollen. Of als ze kunnen tonen dat ze daadkracht uitstralen door terreurmaatregel nummer zoveel af te kondigen. Ook al weten ze zelf maar al te goed dat het allemaal geen zoden aan de dijk brengt. Wat helpt het om de reisgegevens (of de telecomgegevens) van elke burger bij te houden en de berg aan data nog wat reusachtiger te maken, als er zelfs geen tijd of mankracht is voor gerichte surveillance van verdachten die wél als gevaarlijk bekend staan.
Zoals bij Anis Amri bijvoorbeeld het geval was. Want het pijnlijke aan dit soort verhalen is niet dat de man na de aanslag zomaar een kaartje voor de trein kon kopen. Wel dat de Duitse veiligheidsdiensten de man al bijna een jaar voor de feiten als “gevaarlijk” bestempeld hadden. Het is een verhaal dat als een rode draad door de terreurdaden van de jongste maanden loopt. De daders waren stuk voor stuk vooraf gekend als potentieel gevaarlijk. Maar telkens liep het bij de surveillance van die verdachten op een of andere manier fout. Daar waren tal van redenen voor, maar eentje die alleszins nooit in dat rijtje heeft gestaan is het feit dat de speurders niet over uw en onze passagiersgegevens beschikten.
