Plots beginnen lopen. Te lang op dezelfde plek blijven rondhangen. Voortdurend achterom kijken. Het zijn allemaal dingen die we wel eens doen en er is niets mis mee. Maar in de fotoreeks “False Positives” van Esther Hovers zijn het stuk voor stuk verdachte handelingen. En als je de zogenaamd slimme camera’s mag geloven, zijn ze zelfs de voorbode van een misdrijf dat op het punt staat te gebeuren.
Acht verdachte handelingen
De Nederlandse fotografe Esther Hovers is gefascineerd door camerabewaking. Ze ging op gesprek bij verschillende beveiligingsexperts en vroeg hen naar welk gedrag slimme camera’s op zoek gaan. Het resultaat was een lijstje met acht gedragingen die een alarmbel doen afgaan: te lang rondhangen, te snel bewegen, op een hoek staan, over je schouder kijken, tegen de stroom van het voetverkeer ingaan, iets achterlaten, een groep mensen die plotseling uit elkaar gaat en gesynchroniseerde bewegingen tussen mensen.
Met die acht “verdachte” gedragingen in het achterhoofd trok Hovers vervolgens naar de Europese wijk in Brussel. Daar fotografeerde ze gedurende vijf maanden voetgangers die net dat deden waar een slimme camera op zou reageren. Af en toe vroeg ze voorbijgangers om een bepaalde houding aan te nemen. Een man in jogging die een tijdlang stil blijft staan. Een andere man die stopt op een zebrapad en het tegemoetkomend verkeer afwacht. Later mengde ze die verschillende beelden tot één foto, om op die manier in één beeld te kunnen vatten wat een bewakingscamera zou kunnen gezien hebben.
Afwijkend gedrag kan perfect normaal zijn
Elke foto bevat minstens één voorbeeld van afwijkend gedrag. Soms pik je dat er zo uit, zoals in het voorbeeld van het achtergelaten koffertje. Maar in de meeste gevallen is het verre van duidelijk en dat is net de bedoeling van Hovers. “Wat me opvalt, is dat afwijkend gedrag zo nauw aanleunt bij wat je als normaal beschouwt,” zegt ze daarover.
De foto’s van ‘False Positives’ gaan daarom niet alleen over de zogenaamd slimme camera’s die gedrag zouden kunnen herkennen (en de bedenking dat camera’s daar eigenlijk heel slecht in zijn omdat ze geen context kunnen lezen en gedrag niet kunnen interpreteren). Esther Hovers stelt met haar foto’s vooral ook de vraag naar wat vandaag nog toegestaan gedrag is in de openbare ruimte. Zal dat in de toekomst veranderen omdat we nu permanent in de gaten worden gehouden en zullen we daardoor op den duur ons gedrag aanpassen? In die zin zullen we de foto’s van Hovers straks misschien wel archiefwaarde kunnen toekennen.
Verschillende steden experimenteren al volop met zogenaamd slimme camera’s die verdacht gedrag moeten herkennen. Hovers stelt zich daarom vragen bij de gevolgen van dergelijke systemen. Zal je in de toekomst nog onbezorgd kunnen rondhangen op een straathoek of zal dat “abnormaal” gedrag meteen een reactie uitlokken (zoals Hovers zelf mocht ervaren toen ze voor haar foto’s te lang op dezelfde plek vertoefde en met aandrang verzocht werd om andere oorden op te zoeken)? Zullen het op die manier uiteindelijk niet de machines en de algoritmes zijn die oordelen over wat wel of niet toegelaten is in de openbare ruimte? Dit soort systemen belooft wel meer veiligheid, maar wat de foto’s van Hovers ook laten zien is dat “abnormaal” gedrag niets met potentiële misdrijven hoeft te maken te hebben. Afwijkend gedrag kan perfect normaal zijn. Ook dat tonen de foto’s van Esther Hovers.
- False Positives van Esther Hovers
- Boek “Esther Hovers — False Positives” uitgegeven bij Fw:Books, 2017
24 x 34 centimeter / 48 pages (leporello glued in hardcover) / isbn 978-94-90119-57-7
Text: Sophie Wright / Design: Hans Gremmen - Interessant om lezen: “Corps Du Pouvoir” van Sofia Eliza Bouratsis
De Standaard over de reeks ‘False positives’
Niks ongewoons. Een station, passage en stilstand. Sommigen wachten op de bus, zittend of staand. Twee anderen rennen, misschien achter een bus aan die net vertrekt. Het is van een dagelijkse, banale onopvallendheid. Op het eerste, menselijke gezicht dan.
Op het tweede, artificiële gezicht is dit geen onschuldig beeld. Een slimme bewakingscamera zou mogelijk afwijkend gedrag vaststellen en dat rapporteren. Aan de hand van massa’s bewakingsbeelden kunnen algoritmen ‘leren’ welk gedrag aan een misdaad of een terroristische aanslag voorafgaat. Iemand die het plots op een lopen zet. Iemand die een tas neerzet op een perron. Iemand die herhaaldelijk over zijn schouder kijkt. Zo kan misdaad worden voorkomen.
De Nederlandse fotografe Esther Hovers trok naar Brussel en maakte aan de hand van in scène gezette en niet-geënsceneerde beelden montages van schijnbaar crimineel gedrag. Kijk je met menselijke ogen, dan rennen twee mannen achter een bus aan. Kijk je met een slim camera-oog, dan zijn ze mogelijk verdacht. In negen op de tien gevallen vergissen zulke algoritmes zich. Omdat een menselijk oog context ziet en een algoritme nauwelijks. ‘False positives’ noemde Hovers haar reeks. Valse alarmen.
In een niet zo verre toekomst kan dit dagelijkse realiteit worden. Zullen we ons anders gedragen als we weten dat we in het oog worden gehouden? Zullen we wat normaal is, verdacht gaan vinden? Zullen wij, mensen, net zoals slimme camera’s kijken zonder context?