Een regering die zich geen zier aantrekt van onze privacy en die, als het over privacyschendingen gaat, lustig van ballonnetje naar voorstel naar wet hobbelt? Check. Een staatssecretaris die al lang vergeten is dat hij ook “bescherming van de persoonlijke levenssfeer” in zijn portefeuille heeft zitten? Dubbelcheck. Een Gegevensbeschermingsautoriteit die even weinig in de pap te brokken heeft als wijlen haar voorganger de Privacycommissie? Check tot bewijs van tegendeel. Een oppositie die die naam niet waard is als het gaat over het verdedigen van onze privacy? Jammer genoeg grotendeels ook check.
Hoeft het in zo’n situatie nog te verwonderen dat het ook in België in sneltreinvaart bergaf gaat met onze privacy? Er waren al de ANPR- en andere camera’s die ons 24/7 in het oog houden, het cameraschild van ex-minister Jan Jambon, de dataretentiewet die ervoor zorgt dat nauwgezet wordt bijgehouden met wie we bellen of sms’en en naar welke websites we surfen, het verbod op anonieme SIM-kaarten, het bijhouden van de passagiersgegevens bij vliegreizen en internationale bus- en treinreizen. En daar stopt het niet.
Vingerafdrukken
Vanaf 1 april treedt de wet in voege die stelt dat onze vingerafdrukken deel zullen uitmaken van de gegevens op onze identiteitskaarten. Geen misplaatste grap, wel een buitensporige inbreuk op het privé-leven van elke Belg. Gelukkig is er het Ministry of Privacy dat in november de campagne en crowdfunding “Stop de Vingerafdruk” lanceerde en vorige week een verzoekschrift tegen de wet indiende bij het Grondwettelijk Hof. Het is geleden van de dataretentierichtlijn dat nog een dergelijke stap gezet werd om onze privacy te beschermen. Die wet werd toen door het Grondwettelijk Hof ongrondwettelijk verklaard. De kans is groot dat dit ook met de vingerafdrukken het geval zal zijn.
Twee tips. De crowdfunding loopt nog steeds. Wie graag nog een duit in het zakje wil doen, kan hier terecht. Je steunt er de juridische strijd en het verzet tegen de wet mee.
En zondag 31 maart vindt in Gent Suspicion plaats, als protest tegen dezelfde wet. Met in de namiddag een privacy-workshop van de Liga voor Mensenrechten en ’s avonds een uitgebreid programma met sprekers en optredens.
Slimme meters
Maar er is nog meer werk aan de winkel. Volgende week staat de stemming over de invoering van de slimme meters op de agenda van het Vlaams Parlement. Ook dat is een maatregel die serieuze gaten slaat in onze privacy. In het voorstel wordt immers nergens de mogelijkheid van een opt-out voorzien, laat staan dat je zelf zeggenschap zou hebben over welke gegevens om de hoeveel tijd doorgestuurd worden. Wat het extra verontrustend maakt, is dat de overheid het beheer van de data doorgeeft aan een private partij – netbeheerder Fluvius – én tegelijk wellicht zelf ook een datatoegang zal behouden. Dat betekent dat overheid én netbeheerder zullen kunnen weten wanneer iemand thuis is en wanneer niet, hoeveel elektronicaproducten een huishouden heeft, wanneer en hoe ze die gebruikt en nog een pak andere intieme gegevens. Het minste wat je dan als burger verwacht, is de mogelijkheid om zélf de controle over je data te kunnen behouden. Een principe dat onder meer in de GDPR duidelijk staat aangegeven, maar waar deze regering zich door de manier waarop de digitale meters worden ingevoerd duidelijk niets van aantrekt.
Rekeningrijden
En dan was er ook nog het nieuws dat een werkgroep een systeem had uitgedokterd om rekeningrijden in te voeren via (bij voorkeur) een app op de smartphone. Het gevolg? De overheid zal op die manier in staat zijn om alle verplaatsingen van een bestuurder perfect in kaart te brengen en te monitoren. Idem voor de privé-partij die de app zal mogen leveren. Creepy? Inderdaad. Zeker als je weet dat het even goed mogelijk is om een zogenaamd ‘slimme’ kilometerheffing op een privacyvriendelijke manier in te voeren. Jaap-Henk Hoepman schreef er onlangs nog een uitgebreid artikel – met verwijzingen – over. Bovendien werd er een tijdje geleden aan de KULeuven ook al een oplossing voor rekeningrijden uitgedokterd die wel de privacy respecteert. De technologie bestaat dus. Maar neen, deze regering volhardt liever in de boosheid door nog maar eens een aanslag op onze privacy te plegen.
Niet alleen met juridische strijd
Er is dus meer dan reden genoeg om verheugd te zijn over de juridische stap die het Ministry of Privacy heeft gezet tegen de vingerafdrukken op onze identiteitskaart. Maar dat is niet voldoende. We zien al een tijdje dat er een tendens aan de gang is om onze grondrechten op de helling te zetten. De vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van vereniging en zeker ook het recht op privacy worden steeds meer met de voeten getreden. Het is hoog tijd dat de slinger terug de andere kant opgaat en dat er loud and clear een halt wordt toegeroepen aan al die privacyschendingen. Niet alleen met juridische strijd. Ook politici moeten zich uitspreken. Ook burgers moeten laten horen dat ze zich grote zorgen maken. Nu en niet straks, want dan riskeren we allemaal te eindigen met een chip ergens in ons lijf die van ons helemaal permanent gecontroleerde burgers maakt.