In een nieuw rapport met de toepasselijke titel “Surveillance Giants” stelt Amnesty International dat de alomtegenwoordige surveillance die Google en Facebook uitoefenen een systematische bedreiging voor de mensenrechten vormt. De praktijken van de twee technologiereuzen brengen het recht op vrije meningsuiting, de vrijheid van denken, het recht op gelijkheid en het principe van non-discriminatie in gevaar, aldus Amnesty. De mensenrechtenorganisatie roept de internetgiganten daarom op om hun bedrijfsmodel radicaal te veranderen.
- Lees hier of hieronder het persbericht.
- Rapport ‘Surveillance Giants’ (pdf)
Alomtegenwoordige surveillance van Facebook en Google is gevaar voor mensenrechten
De alomtegenwoordige surveillance die Facebook en Google uitoefenen over miljarden mensen vormt een systemische bedreiging voor de mensenrechten, waarschuwt Amnesty International in een nieuw rapport. De mensenrechtenorganisatie vraagt een radicale verandering van het bedrijfsmodel van beide technologiereuzen.
Het rapport ‘Surveillance Giants’ laat zien hoe het op surveillance gebaseerde bedrijfsmodel van Facebook en Google in wezen onverenigbaar is met het recht op privacy. Het vormt ook een systemische bedreiging voor het recht op vrije meningsuiting, de vrijheid van denken en het recht op gelijkheid en het principe van non-discriminatie.
“Google en Facebook domineren ons moderne bestaan en verwerven ongeëvenaarde macht over de digitale wereld door de persoonlijke gegevens van miljarden mensen te verzamelen en ten gelde te maken. Hun geniepige controle over onze digitale levens holt onze privacy uit en is een van de belangrijkste uitdagingen op het vlak van mensenrechten in deze tijd”, zegt Kumi Naidoo, secretaris-generaal van Amnesty International.
“Om in het digitale tijdperk onze essentiële menselijke waarden – respect, autonomie, privacy – te beschermen, moet Big Tech op een totaal andere manier opereren, en moeten we naar een internet waarin de mensenrechten centraal staan.”
Google en Facebook domineren de belangrijkste kanalen die mensen in het grootste deel van de wereld – buiten China – gebruiken om hun online rechten te verwezenlijken. De verschillende platformen die Google en Facebook in hun bezit hebben – waaronder Facebook, Instagram, Google Search, YouTube en WhatsApp – maken het de mensen gemakkelijk om informatie te zoeken en te delen, om met elkaar in debat te gaan en om deel te nemen aan het maatschappelijke leven. Bovendien draaien de meeste smartphones in de wereld op Android van Google.
Terwijl andere Big Tech-bedrijven, zoals Apple, Amazon en Microsoft, aanzienlijke macht hebben verworven op andere terreinen, zijn het de platformen van Facebook en Google die van fundamenteel belang zijn voor de wijze waarop mensen met elkaar omgaan. Zij vormen een nieuwe, globale openbare ruimte online.
De tech-reuzen bieden miljarden mensen hun diensten aan zonder daar een vergoeding voor te vragen. Maar de gebruikers betalen voor die diensten wel met hun intieme persoonlijke gegevens, terwijl ze constant gevolgd worden op het web en ook in de fysieke wereld, bijvoorbeeld via allerlei met elkaar verbonden apparaten.
“Het internet is van vitaal belang voor mensen om veel van hun rechten te kunnen uitoefenen, maar miljarden mensen hebben geen andere keuze dan deze publieke ruimte te betreden op de voorwaarden die Facebook en Google hen dicteren”, zegt Kumi Naidoo.
“Het erge is dat dit niet het internet is waar mensen zich voor aanmeldden toen die platformen startten. Google en Facebook hebben zich mettertijd van onze privacy meester gemaakt. Nu zitten we in de val. Ofwel onderwerpen we ons aan deze alomtegenwoordige surveillance-machine, waarbij onze gegevens vlotjes worden omgesmeed tot wapens om ons te manipuleren en te beïnvloeden. Ofwel verzaken we aan de voordelen van de digitale wereld. Dit kan nooit een legitieme keuze zijn. We moeten deze essentiële openbare ruimte heroveren, zodat we aan het sociale leven kunnen deelnemen zonder dat onze rechten geschonden worden.”
Het inwinnen en analyseren van persoonlijke gegevens van mensen op een dergelijke, ongekend grote schaal is onverenigbaar met het recht op privacy, het recht om gevrijwaard te blijven van indringing in ons privéleven, het recht op controle over informatie over onszelf en het recht op een ruimte waarin we onze identiteit vrij kunnen uitdrukken.
Algoritmes ingezet voor manipulatie en uitbuiting
De platformen van Google en Facebook draaien op algoritmische systemen die reusachtige volumes aan gegevens verwerken, wat ongelooflijk gedetailleerde informatie over de eigenschappen van mensen oplevert en hun online-beleving vorm geeft. Adverteerders betalen Facebook en Google dan om gericht mensen te kunnen bestoken met advertenties of specifieke boodschappen.
Het schandaal rond Cambridge Analytica liet zien hoe makkelijk gegevens over mensen kunnen worden misbruikt, op onvoorziene manieren, met het doel hen te manipuleren en te beïnvloeden.
“We hebben al gemerkt dat het uitgebreide advertentiesysteem van Google en Facebook een machtig wapen is als het in de verkeerde handen terecht komt. Niet alleen kan het worden misbruikt voor politieke doeleinden, met mogelijke desastreuze gevolgen voor de maatschappij, maar het laat ook allerlei nieuwe advertentietactieken toe om te azen op kwetsbare personen die kampen met ziekte, mentale gezondheidsproblemen of een verslaving. Omdat deze advertenties voor ons, als individuen, op maat gemaakt zijn, ontsnappen ze aan elke publieke controle”, zegt Kumi Naidoo.
Een nieuw internet
Regeringen moeten dringend actie ondernemen om het op surveillance gebaseerde zakenmodel te herzien en burgers te beschermen tegen mensenrechtenschendingen door bedrijven. Dat kan onder meer door sterke wetten voor gegevensbescherming te doen naleven en Big Tech effectief aan regels te onderwerpen, in lijn met de mensenrechten.
Om te beginnen moeten regeringen wetten maken die verhinderen dat bedrijven zoals Google en Facebook het gebruik van hun diensten voorwaardelijk maken aan de “goedkeuring” van gebruikers om hun persoonlijke gegevens te verzamelen, verwerken of delen voor marketing- of advertentiedoeleinden. Ook bedrijven als Facebook en Google hebben de verantwoordelijkheid om mensenrechten te respecteren, waar en hoe ze ook opereren.
“We mogen niet toestaan dat Facebook en Google ons dicteren hoe we ons online moeten gedragen. Deze bedrijven hebben gekozen voor een specifiek bedrijfsmodel, gesteund op surveillance, dat impact heeft op onze privacy, vrijheid van expressie en andere mensenrechten. De technologie achter het internet is niet onverenigbaar met onze rechten, maar het zakenmodel dat Facebook en Google hebben gekozen, is dat wel”, zegt Kumi Naidoo.
“Nu wordt het tijd om deze vitale openbare ruimte weer op te eisen voor iedereen, en niet alleen voor enkele machtige bedrijven in Silicon Valley die geen verantwoording hoeven af te leggen.”