De Morgen laat elke week een voor- en tegenstander in duel over een hot issue. Dit keer: moeten alle agenten uitgerust worden met een bodycam? Volgens Lucas Melgaço, assistent-professor Criminologie aan de VUB, hebben we nog niet goed genoeg nagedacht over wat het betekent om met zo’n camera rond te lopen. “Ik begrijp het idee. Een camera beschermt politieagenten en burgers tegen overmatig geweld. Alleen denk ik niet dat een bodycam een oplossing is voor de problemen die we willen bestrijden.”
Lucas Melgaço:
Het klopt dat geweldsincidenten met politie vaak uitmonden in een woord-tegenwoorddiscussie en dat politieagenten, die steeds vaker gefilmd worden, met een bodycam ook hun kant van het verhaal willen vertellen. Maar heb je al eens beelden van zo’n camera gezien? Meestal wordt een bodycam bevestigd op de borst, waardoor het beeld schokt en beweegt. De focus is vaak slecht, net als het perspectief. De audio is veelal een combinatie van stemmen, ademhaling en externe geluiden. Je krijgt dus chaotische beelden, genomen in een moeilijke situatie waarin wantrouwen heerst. En die beelden pretenderen dan ‘de waarheid’ te tonen.
Belangrijker is wellicht: wat gebeurt er achteraf met die beelden en wie krijgt ze te zien? De agenten zelf? Hun oversten? De mensen die niet betrokken zijn bij het incident en toch gefilmd worden? Het grote publiek? Wat met de privacy? En wat als de beelden bewust vernietigd worden?
De agenten die betrokken waren bij de dood van George Floyd droegen ook een bodycam, maar die beelden hebben we nog niet gezien. Het is dankzij de filmende omstanders, en niet de bodycam, dat we weten wat daar is gebeurd.”
Geen bewijs
Een vraag die ik mijn studenten ook graag voorleg: moet zo’n bodycam altijd aan staan, of heeft een agent de mogelijkheid om de camera aan en uit te zetten? Een agent met slechte bedoelingen zal de camera uitzetten wanneer hem of haar dat uitkomt. Maar als ze niet uit kan, hoe kan een agent dan naar het toilet, of een persoonlijk gesprek voeren met een collega?
En zullen agenten zich niet verplicht voelen om bij elke interactie – zoals een vermanend gesprek met balorige jeugd – toch een pv op te stellen, want de bazen kijken mee?”
Er is ook weinig wetenschappelijk bewijs dat een camera de kans op geweld werkelijk verkleint. Het is ook niet eenvoudig om zoiets correct te meten: je kan de Amerikaanse en Belgische politie moeilijk met elkaar vergelijken.
Soms leidt zo’n camera ook tot méér agressie. In verhitte situaties zullen sommige mensen de neiging hebben om te kalmeren als ze weten dat ze gefilmd worden. Anderen zullen zich net extra belaagd of geïntimideerd voelen. In stressvolle interacties reageren mensen immers niet rationeel, maar emotioneel.
Fundamenteler vind ik de bodycam een technologische oplossing voor een probleem dat niet technologisch is. Het diepgewortelde racisme in de samenleving dat ook zijn weerslag krijgt in de politiecultuur, dat zijn de problemen en taboes die mee leiden tot de kloof tussen politie en burgers. Die los je niet op met een camera.
Ja, soms moeten we pragmatisch zijn, maar ik vergelijk het graag met een klas waarin twee leerlingen regelmatig met elkaar vechten. Je kan daar een camera op zetten, en misschien schrikt dat ze af, maar het lost de spanningen niet op.
De Morgen (paywall)