In verschillende Duitse deelstaten vroeg de politie de gegevens op die horecabezoekers moeten achterlaten om contact tracing in het kader van corona makkelijker te maken. Dat is niet alleen nefast voor het vertrouwen in de Coronamaatregelen. Het toont ook nog maar eens hoe belangrijk het is dat bij dergelijke maatregelen het gebruik van de data duidelijk wordt omschreven, zodat mission creep ten allen tijde vermeden kan worden.
Net als in België moeten ook in de meeste Duitse deelstaten horecabezoekers hun gegevens achterlaten om in geval van een besmetting met Covid-19 andere bezoekers op de hoogte te kunnen brengen. Het is een maatregel die te rechtvaardigen lijkt, maar ook een maatregel die staat of valt met het vertrouwen dat je als horecabezoeker hebt in wat er achteraf met jouw data gebeurt. Dat vertrouwen heeft in Duitsland alvast een flinke knauw gekregen.
Uit onderzoek van Netzpolitik en der Tagesspiegel blijkt dat die zogenaamde “Corona-Gästelisten” niet alleen worden gebruikt waarvoor ze officieel bedoeld zijn. In verschillende deelstaten heeft de politie de data van horecabezoekers ook opgevraagd (en gekregen) in het kader van een politie-onderzoek. Officieel is dat, volgens het Bundesministerie van Binnenlandse Zaken, enkel gebeurd bij een onderzoek naar een zwaar geweldsdelict. Maar Netzpolitik heeft weet van verschillende gevallen waarbij de politie van de deelstaat Beieren de data ook heeft opgevraagd in het kader van onderzoeken naar drugscriminaliteit en eigendomsdelicten. Hetzelfde zou gebeurd zijn in Bremen, Hessen, Rheinland-Pfalz, Saarland en Hamburg.
In Duitsland hebben de deelstaten een relatieve autonomie voor het uitvaardigen van maatregelen voor de bestrijding van de Corona-epidemie. Daardoor verschilt ook de wetgeving rond de “Corona-Gästelisten” licht van deelstaat tot deelstaat. Op de rondvraag van der Tagesspiegel antwoordde enkel de deelstaat Baden-Württemberg dat het Corona-reglement niet toestaat dat de politie de persoonlijke gegevens van horecabezoekers opvraagt. Daar mogen de data enkel worden verzameld en gebruikt met het oog op het opsporen van mogelijke besmettingshaarden. Andere deelstaten zijn daar minder duidelijk over, maar in de regel staat op de invulformulieren wel expliciet vermeld dat de data enkel gebruikt worden in geval van een Corona-besmetting.
Zo werkt het niet
Verschillende politici wezen erop dat het opvragen van de data door de politie de geloofwaardigheid van de maatregelen ondermijnt en voor onzekerheid zorgt bij de horeca en bij de bezoekers. De Groene fractie in het Duits parlement had het in dat verband expliciet over een vertrouwensbreuk. “De overheid had dit anders gecommuniceerd. De gegevens zouden alleen toegankelijk moeten zijn voor de gezondheidsautoriteiten om een mogelijk infectie-incident op te sporen.” Zij eist een oplossing die voor alle deelstaten geldt. “Om deze situatie op te lossen, hebben we een uniforme federale regeling nodig die duidelijkheid schept voor zowel horeca-uitbaters als voor gasten over wie wanneer toegang heeft tot de gegevens.” Critici halen ook aan dat dit het zoveelste voorbeeld van function creep is. Gegevens die voor één doel verzameld worden, worden ook voor andere doeleinden gebruikt “omdat ze nu eenmaal toch voorhanden zijn”.
→ Meer bij Netzpolitik – Polizei nutzt Corona-Kontaktlisten für Drogenermittlungen