Apache schetst een actuele stand van zaken rond het gebruik van gezichtsherkenning door (onder meer) politiediensten. Aanleiding is een openbare aanbesteding voor het onderhoud van videobewakingstechnologie van de federale gerechtelijke politie, waarin gezichtsherkenning als algemene vereiste staat. Op de vraag of de technologie ook effectief gebruikt zal worden, kreeg Apache van de politie geen antwoord. Het mag wel duidelijk zijn dat hiervoor in België geen wettelijke basis is.
Lees het volledige artikel bij Apache
Federale politie bestelt technologie
voor gezichtsherkenning
Deze zomer scherpte het Europees Comité voor Gegevensbescherming de richtlijnen rond het gebruik van gezichtsherkenning door politiediensten nog verder aan. De technologie zou enkel onder heel uitzonderlijke omstandigheden kunnen worden toegestaan.
In oktober 2021 verklaarde minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) in de Kamer dat er geen “structureel gebruik” werd gemaakt van gezichtsherkenningstechnologie en herhaalde ze dat “het Belgisch wettelijk kader de exploitatie van deze software niet toelaat”.
Of ordediensten in België er toch geen gebruik van maken, is niet met zekerheid te zeggen. Dat is op zich een probleem, want daardoor is ook controle erop moeilijk of onmogelijk. Een aantal organisaties, waaronder de Liga voor Mensenrechten, pleitte eerder met de actie Protect my Face voor een totaalverbod.
Het gebrek aan transparantie in het gebruik van artificiële intelligentie door ordediensten – zoals bijvoorbeeld gezichtsherkenning door slimme camera’s – wordt ook onder vuur genomen in het rapport over de toestand van de rechtstaat in Europa van 2023 van het Europese Netwerk van Nationale Mensenrechteninstituten (ENNHRI), waar ook Belgische mensenrechtenorganisaties aan hebben bijgedragen. Het gebrek aan transparantie over AI bij veiligheidsdiensten beperkt volgens het ENNHRI de mogelijkheden van “democratisch toezicht” en bemoeilijkt controle op de naleving van mensenrechten.
De Vlaamse Toezichtscommissie voor de verwerking van persoonsgegevens (VTC) trok in 2021 al aan de alarmbel over het gebrek aan politieke visie en een juridisch kader rond toenemend cameratoezicht. Begin dit jaar berichtte ook Apache over het snel stijgende aantal slimme camera’s in het straatbeeld.
Function creep
Eens geïnstalleerd worden die camera’s vaak geleidelijk aan voor steeds meer doeleinden gebruikt dan oorspronkelijk de bedoeling was, een fenomeen dat gekend staat als function creep. Nieuwe software volstaat om de mogelijkheden van de camera’s gevoelig uit te breiden. Het recht op privacy verschuift daarbij makkelijk naar de achtergrond.
Die function creep gaat vandaag ongestoord verder, hoewel een wettelijk kader ontbreekt. In augustus 2021 bleek uit onderzoek van BuzzFeed News, dat later werd bevestigd door het Controleorgaan op de Politionele Informatie, dat de Belgische federale politie sinds 2019 tussen de 100 en 500 keer gebruik gemaakt had van de gezichtsherkenningstechnologie van Clearview AI.
Dat bedrijf verzamelt minstens sinds 2020 foto’s van publiek toegankelijke bronnen zoals Facebook of YouTube, en stelt die ter beschikking van ordediensten. Zij kunnen op die manier makkelijk eigen beelden, al dan niet afkomstig van publieke camera’s, analyseren en personen identificeren. Clearview AI beschikt intussen over miljarden beelden. De technologie wordt massaal gebruikt door ordehandhavers in de Verenigde Staten. Het zonder toestemming ‘schrapen’ van persoonsgegevens – de basis van het businessmodel van het bedrijf – leverde het bedrijf wel miljoenenboetes op in onder meer Italië en Frankrijk.
In 2020 ontkende de commissaris-generaal nog dat de technologie werd ingezet bij de federale politie, onder meer door het gebrek aan “solide wettelijke basis”. Niet alleen bleek dat achteraf niet te kloppen, door het gebruik van Clearview belandden ook foto’s van de Belgische politie in de gegevensbank van het bedrijf. Op dit moment zou in elk geval geen gebruik meer worden gemaakt van de diensten van Clearview AI.
Intussen breidt het toepassingsgebied van gezichtsherkenning ook uit op andere domeinen: van het ontgrendelen smartphones, tot de identificatie van leerlingen tijdens examens. Sinds 1 januari 2023 gebruikt autodeelplatform Poppy de technologie ook om snelheidsovertreders uit zijn systeem te weren. “Zeer bedenkelijk, en wellicht illegaal”, sneerde privacy-activist Matthias Dobbelaere-Welvaert op sociale media.
Lees het volledige artikel bij Apache : Federale politie bestelt technologie voor gezichtsherkenning