De Privacycommissie heeft een rekensommetje gemaakt van het aantal bewakingscamera’s dat officieel werd aangegeven. Conclusie: in België hangen minstens 300.000 bewakingscamera’s; of anders gezegd 1 camera per 36 Belgen. De telling is gebaseerd op het aantal bij de Privacycommissie geregistreerde plaatsen die van camerabewaking voorzien zijn. De camera’s hangen verspreid over 42.000 plaatsen. 17.000 daarvan bevinden zich in de openbare ruimte, 22.000 in semi-openbare ruimtes als banken en winkels, 3.000 op de werkplek. De overige werden aangegeven door particulieren.
We zijn nog niet toe aan Britse of Chinese toestanden, waar de openbare ruimte letterlijk vol gehangen wordt. In vergelijking met deze landen is het gebruik van camerabewaking in België pas de laatste jaren op gang gekomen. Maar uit de cijfers blijkt duidelijk dat er een inhaalbeweging bezig is. Ook de volgende jaren staat verdere uitbreiding op de agenda van veel gemeenten. De stad Antwerpen maakt voor volgend jaar 900.000 euro vrij voor 30 extra camera’s in de stationsbuurt. Kortrijk wil het aantal in 2014 verdubbelen en ook Gent plant camera’s in de studenten- en hoerenbuurt. En ze zijn bijlange niet de enigen. Het aantal camera’s dat gemeenten, bedrijven en particulieren inzetten, zal dus zeker nog stijgen.
Sociaal weefsel
Bij dat alles is nauwelijks een woord van kritiek te horen. Voor veel gemeenten gaat het nochtans om een grote investering die een zware hypotheek legt op de gemeentelijke financiën. Dat is op zich al eigenaardig voor gemeenten die voortdurend steen en been klagen dat ze moeten besparen en in de toekomst nog meer zullen moeten snoeien in de uitgaven. Helemaal onbegrijpelijk wordt het als we weten dat nog steeds niet bewezen is dat de bewakingscamera’s ook effectief doen wat ze pretenderen te doen, namelijk misdrijven voorkomen en dus voor een veiliger omgeving zorgen.
Er wordt klakkeloos aangenomen dat bewakingscamera’s de veiligheid bevorderen. Maar uit alle ernstige onderzoeken blijkt dat dit nauwelijks of niet het geval is. Hoogstens worden de problemen verschoven, maar worden ze ook opgelost? Neen, daarvoor heb je andere dan technische oplossingen nodig. Goede straatverlichting of een extra buurtwerker, bijvoorbeeld. Of een buurt waar werk gemaakt wordt van het sociaal weefsel. Maar dat soort maatregelen vraagt een andere aanpak en de slinger slaat nu duidelijk in de repressieve richting. We mogen dat gerust spijtig noemen, want technologische “oplossingen” als camerabewaking zorgen er net voor dat het sociaal weefsel verder afbrokkelt.
De bewakingscamera is zowat de heilige koe van het veiligheidsdiscours geworden, zeker nu hij ook nummerplaten, gezichten of bewegingen kan herkennen. Niemand die er een kwaad woord over mag zeggen. Toch zou het een stap vooruit zijn als bijvoorbeeld een autoriteit als de Privacycommissie zou oproepen om niet toe te geven aan de lokroep om overal bewakingscamera’s te hangen. Het geld dat nu aan zogenaamd ‘slimme’ camera’s besteed wordt, kan beter besteed worden aan sociale maatregelen die wél zorgen voor een veilige leefomgeving. Dàt zou pas een slimme maatregel zijn.