PNR – uw passagiersgegevens

PNR is de afkorting voor Passenger Name Records oftewel passagiersgegevens. Het gaat om het massaal verzamelen, systematisch doorlichten en delen en jarenlang bewaren van (soms gevoelige) passagiersgegevens. Volgens de Europese richtlijn gebeurt dit enkel bij vliegtuigpassagiers, maar in België gebeurt dit ook voor internationaal trein- en busverkeer. De PNR-wet komt neer op massa-surveillance van onschuldige burgers, waarbij iedereen als een potentiële crimineel en terrorist wordt behandeld. Dergelijke maatregel is overduidelijk niet-proportioneel, terwijl ook nergens de noodzaak ervan wordt aangetoond. Het is niet meer of minder dan de zoveelste aanslag op onze privacy.

• 14 april 2016 – Het Europees Parlement keurt na jaren debat de PNR-richtlijn goed. Door deze Richtlijn 2016/681 worden luchtvaartmaatschappijen verplicht hun passagiersgegevens bij te houden en beschikbaar te maken aan overheden.
• 22 december 2016 – De Belgische Kamer van volksvertegenwoordigers keurt een wetsontwerp goed dat de Europese richtlijn omzet in een Belgisch wetgevend kader. België gaat daarbij nog een stuk verder dan wat Europa oplegt en wil ook gegevens van passagiers bij internationaal trein- en busvervoer bijhouden.

• België – In 2017 tekent de Ligue des droits humains beroep aan bij het Grondwettelijk Hof tegen deze wet. Het Hof legde in oktober 2019  10 prejudiciële vragen voor aan het Hof van Justitie van de EU. In een arrest van 21 juni 2022 zegt het Hof van Justitie dat de verwerking van gegevens moet worden beperkt tot wat absoluut noodzakelijk is voor de bestrijding van terrorisme.
• Duitsland – In 2019 dient Gesellschaft für Freiheitsrechte (GFF) bij de rechtbank in Keulen klacht in tegen de richtlijn. Op 20 januari 2020 legt de rechtbank de vraag voor aan het Hof van Justitie van de EU of de Europese richtlijn inzake persoonsgegevens van passagiers (PNR) in strijd is met de grondrechten.
• Oostenrijk – epicenter.works legt in 2019 eenzelfde klacht neer bij de Oostenrijkse databeschermingsautoriteit. De klacht wordt onontvankelijk verklaard.

• EU-Richtlijn 2016/681 van 27 april 2016 over het gebruik van persoonsgegevens van passagiers (PNR-gegevens) – english version
• EU passenger name record (Legislative schedule voor European PNR)
• Wet van 25 december 2016 betreffende de verwerking van passagiersgegevens, Belgisch Staatsblad 25 januari 2017. (“PNR-wet”€™). “ Wetsontwerp (Parlementair Document 54K2069) met o.m. het wetsontwerp (pdf) en de bespreking (pdf) in de tijdelijke Commissie Terrorismebestrijding
• Koninklijk besluit van 18 juli 2017 ter uitvoering van de wet van 25 december 2016 betreffende de verwerking van de passagiersgegevens, houdende de verplichtingen opgelegd aan de luchtvaartmaatschappijen
• Koninklijk besluit van 21 december 2017 ter uitvoering van de wet van 25 december 2016 betreffende de verwerking van passagiersgegevens, houdende diverse bepalingen betreffende de Passagiersinformatie-eenheid en de functionaris voor de gegevensbescherming, BS 29 december 2017.

EU PNR document pool van EDRi

In de zomer van 2017 deed het Europees Hof van Justitie een belangrijke uitspraak over het PNR-verdrag tussen de EU en Canada. Het Hof verklaarde dit verdrag ongeldig wegens strijd met het recht op privacy. Het Hof stelde hierbij onder meer dat “gegevens van een luchtreiziger na diens vertrek slechts mogen worden bewaard indien op grond van objectieve criteria kan worden aangenomen dat deze luchtreiziger een risico kan vormen in het kader van de strijd tegen terrorisme en ernstige grensoverschrijdende criminaliteit.” Door deze uitspraak staat sindsdien de Europese PNR-richtlijn juridisch op losse schroeven.

• Het volledige advies van het Hof (26 juli 2017)
• Access Now maakte een uitgebreide analyse van de uitspraak van het Hof en van de gevolgen ervan. Border surveillance: what Europe’s “PNR” ruling means for your privacy.