Zo stond het in De Morgen: Bart Tommelein (Open Vld) opent de jacht op sociale fraudeurs. Voortaan controleert de sociale inspectie automatisch het energieverbruik van werklozen en andere uitkeringstrekkers, om te zien of ze effectief wonen op het adres dat ze opgeven. “Dit gebeurt met respect voor de privacy”, benadrukt de staatssecretaris. (Lees verder: Te lage energiefactuur verraadt fraude).
Bij dat “respect voor de privacy” plaatst Raf Jespers alleszins serieuze vraagtekens. “De databanken van energiebedrijven zijn gemaakt om te factureren aan klanten, niet om informatie door te spelen aan de overheid. Dat is een eerste probleem. Ten tweede vraag ik mij af of de overheid zomaar die informatie kan opvragen, zonder dat er een specifiek geval van fraude aan het licht is gekomen. Je kunt juridisch niet zomaar de gegevens van een groep mensen opvragen wanneer daar geen aanleiding voor is.”
Ook Koen Vidal heeft in zijn standpunt in De Morgen heel wat vragen. “Voorts lijdt het weinig twijfel dat deze fraude-aanpak de grenzen van de privacy opzoekt. Want vanaf wanneer is het energiegedrag van steuntrekkers verdacht? En welke gegevens mag de sociale inspectie precies inkijken? Wat doen de inspecteurs van Tommelein met de lage energiefacturen van kansarme steuntrekkers die uit pure noodzaak extreem zuinig leven? Moeten die kansarmen aantonen dat ze echt geen middelen hebben om de verwarming aan te zetten of regelmatig een bad te nemen? Allemaal privégegevens waarmee een overheid geen zaken heeft. Tommelein zal toch nog iets meer toelichting en garanties moeten geven bij zijn wondermiddel, to say the least.”
Staatssecretaris voor Privacy
Niet onbelangrijk detail: Bart Tommelein is ook Staatssecretaris voor Privacy. Zeker voor zo iemand zou de leuze moeten gelden dat het doel de middelen niet heiligt. Het is géén goed idee om privacy op te offeren voor wat kleingeld. Het gaat immers slechts om een paar enkelingen die frauderen. Om daaraan paal en perk te stellen, hoef je geen ganse groep te viseren, op te jagen en te stigmatiseren. Want dat is wat er gebeurt, als je systematisch het energieverbruik gaat controleren bij een duidelijk omschreven groep als uitkeringsgerechtigden.
De Privacycommissie moet wel nog haar advies voor de controles geven. Benieuwd in hoeveel bochten deze zich zal moeten wringen om dit goedgepraat te krijgen.
Ondertussen telt België een kleine honderdduizend dollarmiljonairs en blijft hun aantal stijgen. Zou het geen beter idee zijn als Bart Tommelein daar even wat gegevens opvraagt? Uiteraard met respect voor de privacy. Maar om dat recht af te dwingen zal er wel snel een legertje topadvocaten paraat staan. Het is een luxe die een uitkeringstrekker zich niet kan permitteren. Die moet het maar slikken dat zijn burgerrechten met de voeten getreden worden.
Update 10/04/2015 – Christophe Callewaert toont in De Wereld Morgen nog eens waar het in werkelijkheid over gaat. Dat de sociale inspectie voortaan automatisch het energiegebruik van uitkeringsgerechtigden moet controleren. Let op het woordje “automatisch”. Vandaag kan dat enkel als er aanwijzingen van sociale fraude zijn. Tommelein wil dat dit nu ook gebeurt als er geen aanwijzingen zijn.
Bij een vorig voorstel (in 2012) had de Privacycommissie al gesteld dat een automatische screening van alle facturen niet kon. En had er aan toegevoegd dat dat “een vermoeden” onvoldoende is. “De Privacycommissie meent dat het meer opportuun zou zijn te stellen dat de openbare diensten de verbruiksgegevens mogen opvragen wanneer er een ‘reeks van aanwijzingen bestaat die doen vermoeden’ dat het gaat om een fictief adres.” Het zijn twee voorwaarden die in het voorstel van Tommelein nergens terug te vinden zijn.
Wat zou onze staatssecretaris bedoelen met “anoniem”? Het gaat toch om het feit dat een hele groep permanent gecontroleerd wordt? En hoe anoniem is het als verbruiksgegevens gekoppeld worden aan adresgegevens?
En nog eentje die ik niet begrijp. Betekent dat dat sociale inspectie die gegevens zelf mag bijhouden en analyseren? Of laat de electriciteitsmaatschappij zich gebruiken als controleur? In beide gevallen duidelijk inbreuk op fundamentele rechten van elke steuntrekker.
Het probleem is dat ik ervaar dat naarmate men meer van die data-mining doet, naarmate overheden voelen dat ze dat kunnen, dat ze zich ook arroganter in andere dingen gedragen. Tot enkele jaren geleden kon ik nog voor anderen zaken in der minne oplossen, nu moet ik steeds rechtszaken beginnen. Pfff.
De truk is simpel, ik als machtigen, verhuurder, overheid, …,doe wat ik wil en als men geen rechtszaak tegen mij wint, en dan nog, dan trek ik er me niets van aan. Ik sta meer en meer verbaasd van de arrogantie van machtigen, hun minachting voor wetten. en de uiterst zwakke respons van advocaten en rechters (wiens brood men eet …).
Het probleem is niet deze controle, het is een hele mentaliteitsverschuiving. ook bij de machtigen geldt “De illusie dat in ieder van ons een suikerzoet kind schuilt dat met de nodige zorg altijd het goede zal doen, is onzinnig.”