Vandaag (donderdag 24 maart) gaat het Passa Porta Festival van start. Vier dagen lang ontvangt Brussel ruim 100 schrijvers en denkers uit de hele wereld voor gesprekken, lezingen en ontmoetingen. Op zondag 27 maart krijgt het festival zijn hoogtepunt met een groot parcours door de binnenstad. Die dag hebben literatuurliefhebbers l’embarras du choix, maar voor dit blog pikken we er toch één naam uit – die van de Duitse schrijfster Juli Zeh.
In haar meest recente roman Corpus Delicti – een proces neemt Juli Zeh op beklemmende maar ingenieuze wijze de rol van de staat en het kuddegedrag op de korrel. Ze schetst er een beeld van een toekomstige staat waar de gezondheidsterreur hoogtij viert. Gezondheid is er het nieuwe moralisme, ziekte wordt als een misdaad beschouwd. Tegen die achtergrond stelt de roman pertinente vragen over individuele rechten in onze hedendaagse samenleving, die Zeh in een
interview voor NRC nog eens duidelijk uit de doeken doet.
“De staat probeert steeds meer grip op onze levens te krijgen. Het rookverbod is daar maar een klein voorbeeld van. Erger is dat we binnenkort geen tegendraadse ideeën meer mogen hebben. Onder het mom van veiligheid mag de staat andersdenkenden afluisteren, isoleren en, ja, zelfs vervolgen. Als die ontwikkeling ongestraft doorgaat, zitten we zo weer in de Middeleeuwen met hun heksenjachten.”
Die lijn trok Juli Zeh verder door in Aanslag op de vrijheid, een essay dat ze schreef samen met collega-schrijver Ilija Trojanow. Onder het mom van 
veiligheid dreigen vrijheid en privacy tot achterhaalde begrippen te verworden. Hoog tijd voor Trojanow en Zeh om aan de alarmbel te trekken. Ze geven tal van voorbeelden waar het volgens de auteurs grondig fout loopt, met een veiligheidswaan en een controledrang die de burgerrechten fundamenteel aantasten. Maar ze roepen ook op tot actie en verzet. Eén van de sterke punten van Aanslag op de vrijheid, is dat Trojanow en Zeh laten zien dat dit nu nodig is. Het inkrimpen van onze rechten, vrijheden en privacy gebeurt immers stap voor stap. En zelfs als we dergelijke evoluties niet meteen kunnen stoppen, dan nog is het voor Zeh belangrijk dat we een kritische houding aannemen.
Het zou wel eens een boeiend gesprek kunnen worden, op zondag 27 maart om 12u in de Ateliers van de Munt (Léopoldstraat 23 in Brussel).
[vimeo http://www.vimeo.com/8512420]