De lokale politie van de zone Brussel Noord hangt binnenkort zo’n 127 intelligente bewakingscamera’s in de straten, verspreid over een zestigtal locaties.
De politiezone Brussel-Noord trekt 6 miljoen euro uit voor een volledige vernieuwde camerabewaking van de openbare ruimte in de gemeenten Schaarbeek, Evere en Sint-Joost-ten-Node. De camera’s zullen allemaal uitgerust zijn met Video Content Analyse. Dankzij die VCA kan de camera bepaalde scenario’s in het stadsbeeld herkennen: een terrorist die een pakje achterlaat, een sluikstorter die een vuilniszak deponeert, een relletje dat losbreekt, een grafittispuiter aan het werk, hangjongeren rond een auto, …
Volgens de officiële lezing zullen de camera’s mogelijke gevaren detecteren en de beelden live doorsturen naar de controlekamer, waar vervolgens beslist wordt om al dan niet een patrouille ter plaatse te sturen.
De eerste camera’s zullen vanaf 2012 operationeel zijn en het volledig netwerk wordt gefaseerd opgeleverd voor 2014. De high tech voor het project wordt geleverd door het Schaarbeekse bedrijf Tein Telecom, dat gelijkaardige projecten heeft lopen in de havens van Antwerpen, Gent en Zeebrugge.
Wat heet intelligent?
Ondanks het hoera-sfeertje dat rond dergelijke aankondigingen hangt, kunnen toch een paar serieuze vraagtekens geplaatst worden bij dit soort projecten. Zoals: zijn de camera’s eigenlijk wel zo intelligent? Onderzoek van TNO wees bijvoorbeeld uit dat intelligente camera`s slechts een fractie van zogenaamd afwijkend gedrag kan detecteren.
TNO bracht het gedrag in kaart van mensen die terroristische activiteiten voorbereiden of uitvoeren. Dat leidde tot een lijst met 156 afwijkende gedragingen. De onderzoekers concluderen dat slechts 6% van deze gedragingen te detecteren zijn via intelligente camera`s, en dat 54% nooit via zulke camera`s te ontdekken valt. Van de resterende 40% achten de onderzoekers het mogelijk dat intelligente camera’s binnen enkele jaren in staat zijn om het te detecteren.
Als de burgemeester met de camera’s toch zo graag de bewoners van Brussel Noord wil gerust stellen, dan zijn dit alvast geen geruststellende cijfers.
Het blijft bovendien de vraag welk gedrag er hier gecriminaliseerd wordt. In het rijtje dat de korpschef opsomt, is er sprake van “samentroepen van jongeren” en ook de woorden “onder meer” zijn weinig geruststellend als het over afwijkend gedrag gaat. Interessant is op dat gebied de opmerking van een jeugdwerker over de recente baldadigheden in Borgerhout. Naast de krappe huisvesting en de uitsluiting in onderwijs en arbeidsmarkt, haalt hij ook aan dat “op straat rondhangen ook niet lukt, want de politie jaagt hen onmiddellijk weg.” Hij ziet dat als één van de belangrijke oorzaken voor de frustraties van de jongeren.
Maar het meest verontrustende aan de hele zaak is dat er is zelfs geen schijn van een debat over deze toch wel ingrijpende maatregel te bespeuren is. Nergens valt een kritische stem te horen; in de media hoor je enkel het hoera-geroep dat via het persbureau verspreid werd. Dat laat korpschef Yansenne toe om zonder tegenspraak te spreken van “een betere dienst naar de bevolking toe” of de vrome wens te uiten dat “hopelijk het veiligheidsgevoel bij de bewoners nu de hoogte in schiet.” Uitspraken die meer van wishful thinking dan van intelligentie of een doordachte visie getuigen.
Het probleem is ook dat er voor België geen sprake is van enig ernstig onderzoek naar de effecten van bewakingscamera’s op de veiligheid. Terwijl de ontwikkelingen ook hier steeds sneller gaan. Onderzoeken in het buitenland (Groot-Brittannië, Frankrijk, Nederland, …) wijzen er nochtans telkens weer op dat camerabewaking, of die nu intelligent is of niet, nauwelijks invloed heeft op de criminaliteitscijfers. Er worden niet minder misdrijven gepleegd omdat er camera’s hangen – met uitzondering van een miniem aantal welomlijnde omstandigheden, zoals de besloten ruimte van een parkeergarage. Toch mag het duidelijk zijn: camerabewaking in de openbare ruimte werkt niet. Wat nu in Brussel Noord gepland staat, is niet meer of minder dan weggesmeten geld.