Ook Duitsland heeft Belgacom-kabels afgetapt [update]

[update: stukje toegevoegd over Operatie Eikonal]

Via De Standaard:

Op vraag van de NSA heeft ook de Duitse inlichtingendienst BND tussen 2004 en 2008 internationale communicatie afgeluisterd. Dat gebeurde via een knooppunt in Frankfurt, waar een pak glasvezelkabels samenkomt. De details over de afluisteroperatie werden donderdag in Brussel vrijgegeven door de Oostenrijkse groene politicus Peter Pilz. Hij kreeg een ‘prioriteitenlijst’ in handen die de Amerikaanse inlichtingendienst NSA had opgesteld voor de Duitse BND.

Op die lijst staan ook 15 telecomkabels die vertrekken of aankomen in Brussel. Zeker tien van die kabels worden beheerd door Belgacom, het huidige Proximus.

De afgelopen weken bracht Der Spiegel aan het licht dat de NSA zeer intensief samenwerkt met de Duitse inlichtingendienst. Hun gezamenlijke operatie kreeg de codenaam ‘Eikonal’. Het komt er op neer dat de Duitse inlichtingendienst telefoongesprekken en internetverkeer van buitenlandse doelwitten onderschept. De massa aan gegevens die de BND verzamelt, wordt dan doorzocht aan de hand van trefwoorden die de NSA bepaalt. Dat kunnen namen zijn van terreurverdachten, maar even goed e-mailadressen bij multinationals of overheidsinstellingen.

Met andere woorden: via de Duitse inlichtingendienst doet de NSA aan economische en diplomatieke spionage in Europa.

Meer lezen:

• De Standaard (De Standaard)
• Staatsveiligheid start onderzoek naar ‘vermeende spionage’ door Duitse geheime dienst (MO*)
• Groen: “Duitse BND tapte ook 15 Belgische internetverbindingen af” (De Morgen)
• De Croo vraagt BIPT onderzoek te starten naar Duitse BND (De Morgen)
• Geens: “Staatsveiligheid start onderzoek naar spionage door Duitse BND”
• Duitsland: ‘Een Belg bespioneren? Dat mogen we’ (De Tijd)
• 71 Nederlandse kabels in vizier Duitse geheime dienst. Hit list of wish list? (Bits of Freedom)
• Website Peter Pilz

De Correspondent: “Context ontbreekt”

Ook Dimitri Tokmetzis en Maurits Martijn van De Correspondent waren in Brussel en bezagen de opwinding met stijgende verbazing.

De onthullingen van Peter Pilz hebben vooral vragen opgeroepen. Er zijn nauwelijks nieuwe feiten aan het licht gebracht. En de stevige uitspraken over ‘aftappen’ zijn gebaseerd op aannames. Niet op feiten. We weten niet of er Nederlandse kabels zijn afgetapt, we weten niet wat er eventueel afgetapt zou zijn én we weten niet van wie de data zijn die afgetapt zouden kunnen zijn. Daarnaast is er geen enkel idee over de schaal van het aftappen. Dat betekent niet dat de thematiek die Pilz agendeert – Europese lidstaten die elkaar bespioneren en de VS daarbij dienstbaar zijn – niet belangrijk is. Wel is het daarbij van belang om zin en onzin van elkaar te scheiden. Daartoe deze factcheck.

Operatie-Eikonal heeft bestaan. De NSA kon aangeven waar het naar zocht in de data: dit zijn de zogenoemde ‘selektors:’ bijvoorbeeld e-mailadressen, ip-adressen, namen, telefoonnummers. Bekend is ook dat de NSA tijdens operatie-Eikanol interesse had voor bepaalde bedrijven (zoals EADS), Europese instanties, parlementariërs en Europese overheidsdiensten. We weten ook dat de BND niet goed bijhield of de Amerikaanse zoektermen binnen de afspraken vielen die waren gemaakt. In 2013 bleek uit twee onderzoeken dat de NSA in Duitsland data kregen die het eigenlijk niet had mogen hebben.

Deze onthulling toont nog maar eens aan dat met de publicatie van een aantal spannende documenten je nog geen duidelijkheid hebt over wat er aan de hand is. Een lijst met kabels en een mail uit 2005 vertellen iets over een mogelijke samenwerking en iets over technologische infrastructuur. Maar (…) als essentiële context ontbreekt, wordt niemand echt wijzer en krijgen we geen antwoord op de vele vragen die nog open staan.

Lees verder bij De Correspondent.

Operatie Eikonal – NSA en BND werkten samen om kabels af te tappen

Dit stukje over Eikonal verscheen eind 2014 bij VD Amok.
Een gedetailleerde analyse van Operatie Eikonal is te vinden bij Top Level Communications.

De NSA en de Bundesnachrichtendienst (BND) hebben een aantal jaren nauw samengewerkt bij het afluisteren van het belangrijke knooppunt van dataverkeer voor telefoon en internet in Frankfurt. Tussen 2004 en 2008 tapte de BND het kabelverkeer af en stelde het ter beschikking van de NSA. De naam van de operatie was Eikonal. In ruil daarvoor werd het VS-afluisterstation voor satellietcommunikatie in Bad Aibling aan de Duitsers geschonken. Met behulp van de schotels in Bad Aibling werden de Taliban in Afghanistan en de crisisregio Noord-Afrika in de gaten gehouden.

De deal was gebaseerd op een Memorandum of Agreement tussen BND-chef Hanning en de toenmalige NSA-direkteur Michael Hayden. Met behulp van zoektechnieken van de NSA werd in Frankfurt vanaf 2004 het telefoonverkeer en vanaf november 2005 het internetverkeer gevolgd. Het was een Joint Sigint Activity, waarbij de gegevens per datakabel naar het hoofdkwartier van de BND in Pullach gingen en vandaar naar de computers van de Mangfall-kazerne in Bad Aibling. De NSA-mensen doorzochten daar samen met de Duitsers het materiaal. Officieel hadden de Amerikanen geen rechtstreekse toegang, maar in de praktijk “is volledige kontrole door de BND in de realiteit niet mogelijk”, aldus een notitie van de BND.

De technische gang van zaken bij het tappen in Frankfurt werd volgens insiders door Deutsche Telekom verzorgd, die zijn servers ter beschikking stelde. In 2008 werd de samenwerking beëindigd, vermoedelijk om twee redenen. Ten eerste bleek een filter met de naam Dafis, dat verkeer van Duitsers buiten de overdracht aan de NSA moest houden, niet te functioneren. Ten tweede viel het de Duitsers op dat de NSA-mensen ook begonnen te zoeken op termen als ‘EADS’, ‘Eurocopter’ en de namen van allerlei Franse instanties.

De speciale controlekommissie van de Bondsdag voor afluisteren was waarschijnlijk op de hoogte van het tappen, maar niet van het doorgeven aan de Amerikanen.

Bron: Süddeutsche Zeitung (4 oktober 2014).l