Europa heeft een nieuwe privacywet. Of toch bijna. Het is een werk van wel heel lange adem geweest en de onderhandelingen verliepen niet altijd even zachtaardig. Dat laatste onder meer “dank zij” de lobbygroepen die hemel en aarde hebben bewogen om de privacyregels af te zwakken. Maar het parcours is nu zo goed als afgerond. Donderdagochtend wordt de ontwerptekst voorgelegd aan het LIBE-comité. Insiders verwachten dat er geen grote aanpassingen meer zullen gebeuren. Tijd dus voor de eerste analyses.
Bits of Freedom wijst er alvast op dat de nieuwe regels aan alle Europese toezichthouders (de Privacycommissie en co) de mogelijkheid geeft om bij overtredingen boetes op te leggen tot wel 4% van de jaaromzet van een bedrijf. Daardoor zullen bedrijven zich sneller genoodzaakt voelen om zich aan de regels te houden en minder snel geneigd zullen zijn om het randje van de wet op te zoeken. Dat is alleszins een stap vooruit. Net zoals het feit dat hetzelfde kader straks zal gelden voor alle landen binnen Europa. Gedaan dus met verschillende regels in verschillende landen en alle onduidelijkheid en verwarring die daarmee gepaard ging.
Positief is ook dat een aantal principes in de verordening ingeschreven worden. Privacy by design en privacy by default, data minimisation (“Personal data must be adequate, relevant and limited to what is necessary in relation to the purposes for which they are processed”), de omschrijving van wat toestemming precies inhoudt, het recht om je gegevens te laten verwijderen, etc. Bij Digitalcourage vind je een mooi overzicht van welke stappen vooruit er op dit gebied werden gezet.
Gemiste kansen
Bits of Freedom wijst ook op een aantal gemiste kansen van de nieuwe privacyregels.
De belangrijkste is wat ons betreft het negeren van profiling en big data. Dat is nu te weinig ingekaderd. En dat is echt een gemiste kans, want dat is juist waar het nu in het publieke debat zoveel over gaat en waardoor er veel onrust ontstaat bij internetgebruikers. Waarvoor worden mijn gegevens gebruikt? Hoe weet ik welk profiel over mij wordt gemaakt? En welke consequenties heeft dat voor mij? Voor de markt is dat wantrouwen ook niet goed. De onderhandelaars hadden hierin duidelijkheid kunnen scheppen, maar hebben dat helaas niet gedaan. En dat betekent dat deze discussie de komende jaren alleen nog maar vaker en heftiger gevoerd zal worden.
Geen eindstation
Het is duidelijk dat de nieuwe regels geen eindstation zullen zijn. Discussie zal er nog genoeg zijn. De privacywet mag dan nog de burger meer controle geven over de manier waarop persoonsgegevens verzameld en gebruikt worden, toch spoort de praktijk zeker niet altijd met die vrome wensen. Het Internet of Things zal gegevensbeschermers zeker nog voor de grootste uitdagingen stellen. Net als de overheden zelf die bijvoorbeeld in Frankrijk en Groot-Brittannië onder het mom van terreurbestrijding wetten willen doordrukken die fundamentele rechten en vrijheden op de helling zetten. En dan hebben we het nog niet over de EU zelf die onze passagiersgegevens vogelvrij verklaart.
Bovendien wordt niet alles geregeld door de nieuwe privacywet en werd beslist een aantal zaken (gedeeltelijk) aan de lidstaten over te laten. Het gaat onder meer om de persoonsgegevens van werknemers, hoe er met medische data wordt omgegaan of om de gegevensbescherming op scholen. Ook daar zal nog genoeg waakzaamheid geboden zijn.
Tekst van de verordening (bindend voor alle lidstaten) en van de richtlijn (door de lidstaten om te zetten in nationale wetgeving).
Democracy
Regisseur David Bernet volgde jarenlang de wording van de nieuwe privacyregels. Het resultaat is Democracy, een documentaire die een ongemeen boeiend inzicht geeft in de Europese politieke besluitvorming, toch niet bepaald de meest sexy materie. Centraal in Democracy staat Jan Philipp Albrecht, een Duitse Groene politicus die als rapporteur belast is met de taak om het gehele proces te sturen en begeleiden. Hieronder kan je de trailer van de film bekijken, plus een uitgebreide q&a met de regisseur (inclusief filmfragmenten, met een opvallende cameo voor de “human cctv”). Sarina Vitta sprak ook voor NPO doc met David Bernet.