Binnenkort wordt iedereen die in Koeweit woont of ernaartoe reist verplicht om wat speeksel of een paar druppeltjes bloed laten afnemen. Wie weigert, riskeert een jaar cel. De afgenomen DNA-stalen zullen in een databank terechtkomen die bijgehouden wordt in de stad Dajeej. De wet die de databank, met een kostenplaatje van 400 miljoen dollar, mogelijk maakt, werd vorig jaar in sneltempo goedgekeurd, na een aanslag van IS op een sjiitische moskee in Koeweit City. De wet zou eind 2016 in werking moeten treden. Koeweit zal daarmee het eerste land ter wereld worden dat iedereen de verplichting oplegt om een DNA-staal af te leveren.
Europese academici hebben daarom een bezorgde brief naar Koeweit verstuurd. De European Society of Human Genetics uit daarin haar ongenoegen over de DNA-databank die de Golfstaat zal aanleggen. “Het is pervers”, zegt Jean-Jacques Cassiman, bekend geneticus en één van de initiatiefnemers van de brief. Hij vindt dat de databank een inbreuk is op de privacy van inwoners en bezoekers. “Met die aanpak ga je niet uit van het principe dat iedereen onschuldig is tot het tegendeel bewezen is, maar van het principe dat iedereen een potentiële crimineel is.”
De geneticus vreest dat Koeweit de risico’s die zo’n wet met zich meebrengt niet juist kan inschatten. “De verzamelde gegevens kunnen worden misbruikt door een autoritair regime en tot misverstanden en onderdrukking leiden”, zegt Cassiman. “Zo kan het DNA van een persoon opduiken in een gerechtelijk dossier waarmee hij niks te maken heeft. Bijvoorbeeld als die persoon toevallig zes maanden voor de criminele feiten ter plaatse was, daar een sigaret uitdrukte en zo een DNA-spoor achterliet.”
“Ook kan worden nagegaan of de biologische ouders van een persoon overeenstemmen met de wettelijke ouders. Of ook of iemands karakteristieken tot die van een minderheid of een volk van een ander continent behoren. Zo kan een nieuwe minderheid worden gecreëerd. Dat kan dan allemaal tot discriminatie of uitsluiting leiden. Dat is problematisch en kan de samenleving doen ontsporen.”
Verschillende internationale organisaties, zoals Human Rights Watch, hebben eerder al scherpe kritiek geuit op de wet. Ze vrezen ook dat de Golfstaat een slecht voorbeeld wordt voor andere landen die met gelijkaardige ideeën spelen. Ook in België dook het idee meerdere keren op. Zo stelde Yves Liégeois, de voormalige Antwerpse procureur-generaal, in 2013 nog voor om DNA-stalen af te nemen van pasgeboren baby’s. Hij kreeg er toen een oververdiende Big Brother Award voor uitgereikt.
Meer lezen:
- Zonder DNA-staal kom je Koeweit niet binnen — De Standaard, 7/9/2016
- Kuwait’s new DNA collection law is scarier than we ever imagined – Fusion, 24/8/2016
- UN Human Rights Committee urges Kuwait to amend DNA testing law — Forensic Genetics Policy Initiative, 16/7/2016
- Kuwait: New Counterterror Law Sets Mandatory DNA Testing and Violates Right to Personal Privacy – Human Rights Watch, 20/7/2015
- Anti-terrorismemaatregel in Koeweit: DNA van alle 3,5 miljoen inwoners — NRC, 15/7/2015