Wij hadden nog nooit van Zomia gehoord. Het blijkt te gaan om een ruw en moeilijk begaanbaar gebied in Zuidoost-Azië dat zicht uitstrekt over meerdere landen en waar de bevolking bestaat uit verschillende volkeren. Eén van de dingen die de bewoners van het gebied gemeen hebben, is hun afkeer van autoriteit. In heel Zomia is nooit een machtige staat opgericht. Ze hebben bewust gekozen voor een eenvoudiger, minder gemakkelijk bestaan, dat vrij is van onderdrukking en controle door een staatsapparaat. Zomianen hebben vrijheid boven vooruitgang gekozen. Een manier van leven die misschien minder ontwikkeld is, maar wel met meer autonomie.
Een mooi verhaal, maar waarom we dit op deze pagina’s vertellen? Omdat Kars Alfrink zich in de Internet Gids afvraagt of we niet allemaal zo’n zelfde keuze zouden kunnen maken in relatie tot onze afhankelijkheid van techreuzen als Facebook en Google. Als je hier vanaf wilt, wat moet je dan doen, als geïnformeerde burger en consument? We kunnen onze biezen pakken en, zoals de mensen in Zomia de heuvels in trekken. We kunnen ons onttrekken aan het oog van machtshebbers door uit te wijken naar een gebied dat slecht begaanbaar is voor hun instrumentarium. Andere software voor email gebruiken, een andere zoekmachine, andere chatapplicaties. Ouderwets betalen voor nieuws. Enzoverder. Maar alternatieve diensten vereisen van de bewuste gebruiker kennis, vaardigheden of middelen die niet iedereen heeft. Simpelweg zeggen dat mensen voor zichzelf moeten zorgen, neemt de verantwoordelijkheid weg bij de techbedrijven zelf. Kiezen of delen is een valse tegenstelling.
De conclusie van Kars Alfrink:
Omdat ons Zomia een technologische en geen fysieke ruimte is, geeft dat ons meer flexibiliteit. We kunnen voor sommige aspecten van ons leven kiezen om mee te doen met de vooruitgang en daarvoor kleine stukjes vrijheid opgeven aan techreuzen en overheden. Voor andere aspecten kunnen we hoog de bergen in trekken naar een eenvoudiger bestaan, in de wetenschap dat niemand ons kan zien en we zelf controle houden over waar we onze aandacht op richten. Wie er voor kiezen in de valleien te blijven, moeten proberen om de machtshebbers te veranderen. Wie vluchten moeten vanuit de bergen een guerrilla-campagne voeren om op afstand de machtigen te veranderen. Net als de bewoners van Zomia kun je uiteindelijk niet zonder macht en invloed. De machtscentra zijn ontegenzeggelijk de techreuzen en de overheden die op ons toezien en met ons samenwerken. Mensen die hun aandacht, privacy en daarmee vrijheid willen veiligstellen, zullen op één of andere manier invloed moeten uitoefenen op deze partijen. Anders ben je overgeleverd aan de grillen van het terrein. En dat verandert continu.