De Standaard sprak met Kati Verstrepen, advocate en sedert een jaar voorzitter van de Liga voor Mensenrechten. Ze heeft het onder meer over de veiligheidsobsessie van de huidige regering.
“Het evenwicht tussen de machten is zoek. De balans verschuift van de wetgevende en de rechterlijke macht naar de uitvoerende. Dat gebeurt geruisloos. Zo maakt de regering minder budget vrij om rechters te betalen, waardoor er minder benoemd kunnen worden. Ook de wetgever wordt subtiel buitenspel gezet. Neem de wet op het plaatsen van camera’s in openbare ruimtes. Onze specialisten in privacyrecht hebben zich daar wekenlang het hoofd over gebroken voor ze er iets van begrepen. De wet wordt bewust complex gemaakt, waardoor hij zonder veel debat door het parlement gesluisd kan worden.”
Wat is het probleem met die wet?
“We gaan naar een big-brothermaatschappij met camera’s die gelinkt zijn aan databanken, waardoor de overheid altijd weet wie zich waar bevindt. Dat vinden wij onaanvaardbaar. Ook de vingerafdrukken op onze identiteitskaarten passen in dat plaatje. Onze privacy is het slachtoffer van onze veiligheidsobsessie.”
Ook terroristen zijn vaak slimme jongens die iets van IT kennen. Daar moeten we toch niet naïef in zijn?
(fijntjes) “Geloof me, na dertig jaar advocatuur is alle naïviteit uit mij verdwenen. Het is niet omdat ik mensenrechten verdedig, dat ik een naïef kipje ben. Natuurlijk moeten we mensen met slechte bedoelingen opsporen en zo nodig straffen. Maar met dit soort maatregelen draai je ons een rad voor de ogen. Neem het scannen van bagage in luchthavens. Dat heeft geen enkele zin. Wie een aanslag wil plegen, doet dat nu gewoon in de rij waar mensen staan aan te schuiven voor controle. Ook de militairen die patrouilleerden op Zaventem, hebben een aanslag niet verhinderd. Besteed dat geld liever aan preventie, aan jongerenwerking. Een straathoekwerker kan niet alleen registeren, maar ook luisteren en praten.”
Waarom bent u zo tegen vingerafdrukken op identiteitskaarten?
“Je houdt er geen enkele terrorist mee tegen. Alle aanslagen in België werden gepleegd door jongens die hun identiteit niet camoufleerden. Ondertussen verplicht je wel alle meerderjarige Belgen hun vingerafdruk te geven. Die worden maar drie maanden bewaard. Daarna hebben ze bij een ID-controle geen nut meer.”
Als het een maat voor niets is, wat is dan het probleem?
“Ik vertrouw het niet. Ik heb geen enkele zekerheid dat mijn vingerafdruk veilig bewaard wordt en dat die na drie maanden effectief wordt gewist. Wie beheert die databank? Wat als hij gehackt wordt? Justitie slaagt er niet eens in zichzelf te digitaliseren. En aan die overheid moet ik iets superpersoonlijks als mijn vingerafdruk toevertrouwen?”
“Je weet ook nooit in wiens handen dat soort data kunnen vallen. Kijk naar Turkije. Gülen-aanhangers worden daar nu beschouwd als terroristen. Hoe wordt bepaald of iemand bij Gülen hoort? Door drie onschuldige databanken met elkaar te kruisen: de abonnees van de krant Zaman, de klanten van Asya Bank en al wie de berichtenapp Bylock op zijn gsm heeft. Als een autoritair regime aan de macht komt, wordt het gevaarlijk dat de overheid zo veel over ons weet.”