Regelmatig hoor je pleidooien voor een wettelijke verplichting om op het internet altijd je echte naam te gebruiken. Markus Reuter laat voor Netzpolitik zien waarom dat een wel heel slecht idee is dat het leven van veel mensen zou bemoeilijken.
De mogelijkheid je te verbergen achter een pseudoniem is een een onmisbare eigenschap in een democratische samenleving. Hieronder lees je 16 fictieve maar vrij alledaagse voorbeelden die aantonen hoe belangrijk pseudoniemen kunnen zijn om als burger je basisrechten te kunnen uitoefenen en om je als mens in alle vrijheid te kunnen ontwikkelen. Met die 16 concrete, hedendaagse en korte verhalen wordt duidelijk wat het betekent te kunnen kiezen om met een fictieve naam op het internet te verschijnen en waarom dat van elementair belang is voor onder meer de persvrijheid, de vrije ontwikkeling van de persoonlijkheid, de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van kunst, de vrijheid om informatie door te geven en de vrijheid van godsdienst.
1. Je bent homo in een klein bekrompen dorp in West-Vlaanderen en je wil nog niet uit de kast komen, want dat kan leiden tot mobbing en allerlei andere problemen. Natuurlijk speelt het homoleven zich ook af op het net. Je bent blij dat een pseudoniem je beschermt tegen vervelende direct aanvallen op je persoon.
2. Je bent een geëmigreerd lid uit de oppositie en je wil blijven schrijven over de autoritaire hervormingen in Turkije. Het overgrote deel van jouw familie woont nog in Turkije. Je wil je familie en jezelf niet in gevaar brengen. Een pseudoniem beschermt jou, tegen intimidatie van Turkse veiligheidsdiensten en brengt je familie en je vrienden niet in de problemen.
3. Je bent een werknemer in een organisatie waarvan je de openbare politieke stellingnames niet altijd deelt. Maar je wilt toch vrijelijk kunnen blijven zeggen wat je wil op het net zonder dat je baas je na het weekend op het matje roept. Je begrijpt dat jouw werkgever niet altijd opgezet is om te worden geassocieerd met wat jij vindt en je wil ook niet altijd in de publieke opinie naar voren komen als werknemer van deze organisatie. Een pseudoniem helpt je om je mening vrij en zorgeloos te uiten.
4. Je bent een journalist die onderzoek doet naar praktijken in het leger. Je hebt een online community ontdekt waar soldaten met elkaar van gedachten wisselen. Je logt in met een pseudoniem, want als journalist met je feitelijke naam op pad gaan, maakt het lastiger om onversneden informatie te verkrijgen. Je leert meer over de soldaten omdat je pseudoniem je in staat stelt om discreet onderzoek te verrichten.
5. Je wil soms gewoon eens iemand anders zijn, want je vindt het leuk om met rollen te spelen, jezelf in verschillende situaties te plaatsen, met de werkelijkheid te spelen en nieuwe dingen uit te proberen. Het internet en de mogelijkheid om een pseudoniem aan te nemen biedt ruimte voor creativiteit.
6. Je bent een gepassioneerd en gewaardeerd auteur op Wikipedia, waar je publiceert onder het pseudoniem “Peter Fried”. Je hebt dat account gekozen nadat je merkte dat het veel moeilijker bleek om als vrouw bij te dragen onder je eigen naam. Je pseudoniem stelt je in staat om je geslacht te verhullen en zo ongestoord te werken aan de vrije verbreiding van kennis over de wereld via deze online encyclopedie.
7. Je bent kunstenaar en gebruikt een pseudoniem voor een deel van je creatieve ondernemingen. Met het pseudoniem kun je je aan de ene kant net zo mysterieus verhullen als Banksy en aan de andere kant kun je andere kunststijlen uitproberen zonder te worden verdacht van een stijlbreuk. Pseudoniemen geven je meer artistieke vrijheid.
8. Je bent een jonge, democratisch geïnspireerde student ergens ver weg in een kleine stad in de Antwerpse provincie. Het wemelt van de rechts-radicalen om je heen. Je legt de misdaden van deze nazi’s vast en stelt vast dat deze door de dorpsgemeenschap, de lokale politiek en de autoriteiten oogluikend worden getolereerd. Jij vindt dat zulke wantoestanden openbaar gemaakt dienen te worden, omdat jij dat in een democratie niet voor mogelijk houdt. Je zet het Twitter-account @mijnrechtsedorp op en je coordineert toekomstige evenementen. Dit zet de zaak op scherp, eindelijk gebeurt er iets en er vormt zich een publiek opinie in je dorp tegen dit soort van praktijken. Het is een goede zaak dat die rechts-radicalen jouw echte naam niet kennen.
9. Je verdient naast je studies een centje bij met sekswerk. Je maakt daarbij gebruik van sociale netwerken waarop je je diensten aanbiedt. Gelukkig hoef je dit niet onder je echte naam te doen. Ook al sta je volledig achter je bijbaantje, dan nog hoeft niet iedereen te weten wat je nog zo allemaal uitspookt. In de maatschappij heerst daarop nog steeds te veel een taboe. Het pseudoniem beschermt je tegen vijandigheid, allerlei problemen, discussies over moraal en aanstootgevende opmerkingen.
10. Als je onder je eigen naam online gaat, is het zeer waarschijnlijk dat het je ouders zijn die jou als eerste zullen gaan proberen te volgen, je wenst je echter vrij uit te leven zonder dat zij heel de tijd over je waken. Je pseudoniem en een lege profielfoto bieden bescherming in je vrije ontwikkeling als tiener.
11. Je kwam uit Iran en leeft nu in België. Je ontmoette vriendelijke mensen in een katholieke kerkgemeenschap en je vond het geloof. Je bekeerde je intussen tot het christendom en als gelovige christen wens je online over religie te discussiëren. Maar je bekering tot het christendom leidt potentieel tot zeer zware persoonlijke vervolging in Iran. Als je je publiekelijk uit over je geloofsovertuiging, kan je het wel vergeten je familie in Iran ooit nog te kunnen bezoeken – zonder je zorgen te maken over je lijf en leden.
12. Je wilt graag al die grappige, bizarre en mooie momenten schriftelijk vastleggen die je tijdens het grootbrengen van je kinderen hebt meegemaakt. Tegelijkertijd ben je een mens die verantwoordelijk wenst om te gaan met de privacy van je dierbaren. Je besluit om onder een pseudoniem te publiceren en je kinderen ook een fictieve naam te geven. Je wil voorkomen dat anderen jouw kinderen later in de verhalen herkennen, zij moeten vrijelijk hun digitale ik kunnen vormen. De mogelijkheid van pseudoniemen draagt bij tot de bescherming van kinderen.
13. In het bedrijf in Limburg, waar je werkt, zijn er regelmatig mistanden. Je hebt bijvoorbeeld ervaren dat een collega die de problemen intern probeerde aan te kaarten, plotseling problemen kreeg tijdens promoties. Dus je probeert je direct tot de openbaarheid te wenden, maar de lokale journalist wil het verhaal niet oppikken omdat het bedrijf een goede adverteerder is. De pers toont ook geen interesse omdat het onderwerp te complex, te kleinschalig en niet populair genoeg zou zijn. Je besluit dan maar zelf een blog aan te maken waarop je vastlegt wat je hebt ervaren. Je bent blij dat een pseudoniem je beschermt. De publiciteit die je hiermee als klokkenluider hebt gecreëerd, verandert eindelijk iets in je bedrijf.
14. Je probeert met je partner al jaren zwanger te geraken. Het werkt biologisch gezien allemaal niet zoals verwacht, de kinderwens blijft onvervuld. Je informeert je op verschillende fora over welke opties je als koppel hebt. Maar je vind het onwenselijk om de hele wereld te informeren over de situatie. Jouw pseudoniem stelt je in staat om informatie uit te wisselen met andere betrokkenen zonder dat je situatie zich over het hele dorp verspreidt.
15. Fatima is je naam, maar je wil niet altijd als moslim te boek staan. Je bent het hartgrondig beu om steeds weer te worden geconfronteerd met discriminatie op grond van je naam, je hebt ondanks een diploma met goede cijfers te maken gehad met afwijzing bij sollicitaties, en je wilt niet dat je dit online ook nog eens overkomt. Je pseudoniem geeft je meer ruimte en een gevoel van vrijheid in afwachting van het moment dat de maatschappij waarin je leeft eindelijk klaar is om racisme geen rol meer te laten spelen.
16. Je hebt een niet-zichtbare beperking. Het houd je in de ban, het gaat over je gezondheid. Op het net vind je een plek waar je veel mensen met dezelfde handicap kunt ontmoeten. Het is goed om eens met elkaar te spreken en je hart te luchten. Je pseudoniem beschermt je tegen het feit dat je buren en de hele wereld zich kunnen informeren over je privé ziekte door wat te googelen.
De bovenstaande voorbeelden kunnen natuurlijk naar believen worden uitgebreid. Iedereen kent wel mensen die het als zeer nadelig zouden ervaren als ze verplicht zouden worden om met naam en toenaam overal en altijd zichzelf te moeten introduceren. Als je meer wilt weten over dit onderwerp, vind je op de Geekfeminism Wiki een systematisch samengestelde lijst van groepen mensen die bijzonder hard getroffen worden door een een toekomstig beleid en bijbehorende wetgeving waar anonimiteit niet meer is toegestaan.
Markus Reuter: 16 Beispiele, warum Pseudonymität im Netz unverzichtbar ist