De vingerafdruk op de identiteitskaart is gevaarlijk. We geven onze privacy op voor een maatregel die onze samenleving onveiliger maakt. Dat schrijft Kati Verstrepen, voorzitter van de Liga voor Mensenrechten, in een opiniebijdrage voor De Standaard. Haar conclusie: “schrappen voor gebruik”. De vingerafdruk moet van onze identiteitskaart geweerd worden.
De verplichte vingerafdruk van Kafka
Vanaf vandaag zou iedere nieuwe identiteitskaart uitgerust worden met de vingerafdrukken van onze beide wijsvingers. De maatregel is controversieel en leidde al tot een golf van protest onder #ikweiger. Talloze mensen namen zich voor hun e-ID te verliezen om zo nog tien jaar vingerafdrukvrij te zijn. Net als de Privacycommissie (nu Gegevensbeschermingsautoriteit) en talloze andere experts inzake privacy, heeft de Liga voor Mensenrechten ernstige vragen bij de verplichte invoer van de vingerafdruk. De maatregel die onze samenleving veiliger moet maken, is namelijk zelf gevaarlijk. De maatregel is nu uitgesteld, maar alleen wegens technische problemen. Na de zomer zou het er toch van komen.
Lookalike
Laten we even terugspoelen. De invoering van de vingerafdrukken zou noodzakelijk zijn om de strijd tegen identiteitsfraude te kunnen aanbinden. Het aantal gevallen van identiteitsfraude is de laatste jaren nochtans voortdurend gedaald. Bovendien worden de grootste aantallen geregistreerd in internetfraude. Hier zal de vingerafdruk natuurlijk helemaal geen nut hebben.
Als we het dan hebben over ‘offline’ identiteitsfraude, zijn er meerdere mogelijkheden. Ofwel worden identiteitsdocumenten vervalst, ofwel is er sprake van zogenaamde lookalike fraude, wanneer iemand zich aandient met een identiteitsdocument van een andere persoon op wie hij of zij toevallig sterk lijkt. Als fraudeurs nu al documenten kunnen vervalsen met foto, kunnen ze dat ook met een afbeelding van een vingerafdruk. De maatregel zet dus geen zoden aan de dijk tegen vervalsing van documenten, het grootste probleem binnen de offline identiteitsfraude.
Op het eerste gezicht lijkt het dat de vingerafdruk dit soort fraude wel zou kunnen voorkomen. Twee mensen kunnen fysiek op elkaar lijken, maar hun vingerafdrukken zullen altijd verschillen. Dan is de vingerafdruk toch nuttig, denkt u? Niet echt. Frontex – de Europese instantie die instaat voor het bewaken van de Europese buitengrenzen – meldt dat er zich steeds meer problemen voordoen met Europese identiteitsdocumenten op zich. Ze kunnen relatief gemakkelijk worden nagemaakt. Het lijkt er dus op dat verhoogde veiligheid van de identiteitsdocumenten een nuttiger maatregel was geweest. Dit maakt evenwel geen deel uit van de nieuwe wet en net daar wringt het schoentje.
Recent luidden twee onderzoekers van de KU Leuven de alarmbel: de technologie die zal worden gebruikt voor de opslag van de vingerafdrukken op de kaart, blijkt helemaal niet veilig te zijn. Het zou zelfs relatief gemakkelijk zijn om vingerafdrukken te stelen. De EDPS – zeg maar de Europese Privacycommissie – uitte eerder al dezelfde kritiek. De gevolgen van diefstal van onze vingerafdrukken zijn niet te overzien: een wachtwoord kan relatief gemakkelijk veranderd worden, vingerafdrukken blijven door de bank genomen hetzelfde voor de rest van je leven. Vingerafdrukken geven velen van ons de toegang tot onze smartphones, maar ze worden ook gebruikt om werkplekken te beveiligen. Beeld je maar eens in dat iemand met slechte bedoelingen een gestolen vingerafdruk gebruikt om toegang te krijgen tot onze kerncentrales.
Schrappen voor gebruik
De vingerafdruk op de identiteitskaart is dus niet alleen onnodig, de maatregel is ronduit gevaarlijk. We worden verplicht ons fundamentele recht op privacy op te geven voor een maatregel die onze samenleving eigenlijk nog onveiliger maakt. We winnen er alleen een vals veiligheidsgevoel mee. Absurder wordt het niet.
Deze maatregel moet uit de wetboeken worden geschrapt. Onze samenleving heeft geen nood aan symboolwetgeving, maar aan doordachte en onderbouwde maatregelen die onze veiligheid daadwerkelijk verhogen. Want ook veiligheid is een mensenrecht. Daarom trekt de Liga voor Mensenrechten naar het Grondwettelijk Hof, tegen deze wet. Maar ook u kunt actie ondernemen om onze beleidsmakers te wijzen op het belang van privacy. In een democratie hebben namelijk alle burgers het recht om in alle veiligheid hun overheid op hun vrijheden te wijzen. Met een ongeregistreerde wijsvinger.