[ Origineel @ mensenrechten.be ]
Opiniestuk geschreven door Kati Verstrepen, voorzitter van de Liga voor Mensenrechten voor Knack.be.
‘Het moet duidelijk zijn wie toegang heeft tot de data, er moet een adviesraad komen die toeziet op het gebruik van de app, en die adviesraad moet bestaan uit mensen vanuit de hele samenleving’, schrijft Kati Verstrepen.
Er gaan meer en meer stemmen op om het gebruik van een app in te zetten in de strijd tegen corona. Laat ons dit gemakshalve meteen maar een corona-app noemen. Sinds viroloog Marc Van Ranst de komst van de app bevestigde op de nationale televisie, lijkt dit scenario onafwendbaar. Via zo’n corona-app zouden wetenschappers kunnen inschatten wie waar geweest is, op welk moment, en wie eventueel in contact geweest is met een besmet persoon. De app stuurt vervolgens een bericht naar deze persoon, zodat hij of zij zich kan isoleren om zo verdere besmettingen te voorkomen. Wie kan daar nu tegen zijn?
Een app in de strijd tegen corona?
Alleen met respect voor privacy.
Wel, wij staan er op zijn zachtst gezegd toch wel enigszins argwanend tegenover. Want er wordt heel veel heil verwacht van die corona-app. Maar tegelijkertijd worden er in het versnelde debat een aantal belangrijke argumenten vergeten.
Om efficiënt te zijn moeten er voldoende mensen bereid zijn de app te willen gebruiken en moet er voldoende testcapaciteit zijn. Uit de bevraging van de Universiteit Antwerpen blijkt dat alvast niet het geval. Slechts de helft van de ondervraagden wil een corona-app gebruiken. En liefst 80% van diegenen die dat niet willen, is sterk bezorgd over de privacy en de gevoeligheid van de gegevens.
Het spreekt voor zich dat het gebruik van de corona-app alleen kan op vrijwillige basis. Het is niet de bedoeling om, zoals in bepaalde Aziatische landen, het gebruik van de app te verplichten. Dat zou er immers toe leiden dat iedereen opgesloten blijft tot na de test of tot wanneer je kunt bewijzen dat je gezond bent. Zo creëer je absoluut geen draagvlak bij de bevolking.
Daarom eisen wij dat het duidelijk is wie allemaal toegang heeft tot deze data. We eisen dat er een adviesraad komt die toezicht heeft op het gebruik van de corona-app en dat die adviesraad bestaat uit mensen vanuit de hele maatschappij. Want wat we absoluut willen vermijden is dat deze gegevens in verkeerde handen terechtkomen. Iets waar ook de Israëlische denker Yuval Noah Harari al eerder voor waarschuwde. Verder is het absoluut noodzakelijk dat de gegevens automatisch gewist worden wanneer ze niet meer relevant zijn.
Respect voor de privacy lijkt de sleutel tot het succes van deze onderzoeksmethode
Alleen als mensen er kunnen op vertrouwen dat de gegevens die vrijgegeven worden door het gebruik van hun smartphone in goede handen zijn, dat er geen misbruik van gemaakt kan worden, dat er voldoende transparantie is over wie deze gegevens bewaart, wie er toegang tot heeft, waarvoor ze gebruikt worden, hoe ze beveiligd worden én mits de nodige privacy gerespecteerd wordt, zullen mensen bereid zijn er gebruik van te maken. Is dat niet het geval, dan heeft het geen zin geld te investeren in de ontwikkeling van de corona-app, aangezien deze nutteloos zal zijn. Respect voor de privacy lijkt dan ook de sleutel tot het succes van deze onderzoeksmethode.
Het recht op privacy is niet absoluut en in tijden van nood kan het zijn dat bepaalde maatregelen moeten genomen worden die onze vrijheden beknotten. Maar bij elke maatregel moet nagegaan worden of die noodzakelijk is om het beoogde doel te bereiken en of voldaan is aan de voorwaarde van proportionaliteit.
Tegelijk moet het duidelijk zijn dat de noodmaatregelen beperkt zijn in de tijd. Na meer dan twee weken in ons kot, willen we uiteraard allemaal zo snel als mogelijk terug naar een normaal leven. Maar laat ons er alsjeblieft voor waken dat nu, in allerijl, geen maatregelen kunnen genomen worden die er voor zorgen dat we nooit meer normaal zullen leven. Privacy is een belangrijk mensenrecht. Wie daar nog aan twijfelt moet dringend het boek ‘De Cirkel’ van Dave Eggers (her)lezen.