Vandaag hebben verschillende burgerrechtenorganisaties uit heel Europa de campagne Reclaim your Face gelanceerd om biometrische massasurveillance te verbieden. Ze roepen op tot meer openheid en tot een publiek debat over de huidige toepassing van gezichtsherkenning en de risico’s die biometrische surveillance in de openbare ruimte met zich meebrengt voor onze individuele rechten en vrijheden en de samenleving als geheel.
Het initiatief gaat uit van Bits of Freedom (Nederland), Hermes Center (Italië), Iuridicum Remedium (Tsjechië), SHARE Foundation (Servië), Chaos Computer Club (Duitsland), Homo Digitalis (Griekenland), Access Now, ARTICLE 19, EDRi en Privacy International.
Samen roepen ze op tot meer openheid van lokale en nationale autoriteiten door heel Europa over de ontwikkeling, toepassing en plannen voor het gebruik van biometrische surveillance technologie in onze straten en wijken. Nu meerdere politiekorpsen en lokale autoriteiten in verschillende Europese landen in hoog tempo deze ingrijpende technologie uitrollen willen ze hun stemmen laten horen voor een publieke ruimte waarin onze rechten, vrijheden en gemeenschappen worden beschermd.
Ook in België
In 15 Europese landen wordt in elk geval nu al geëxperimenteerd met biometrische surveillance zoals gezichtsherkenning, in de openbare ruimte. Ook België hoort jammer genoeg in dat rijtje thuis. Er is de identiteitskaart met vingerafdrukken, die nog steeds onder vuur ligt maar ondertussen verder uitgerold wordt. Er was het experiment rond automatische gezichtsherkenning van de federale politie op de luchthaven van Zaventem, dat moest worden stopgezet omdat het in strijd was met de wet. Er is de Kortrijkse politie die haar camera’s uitrust met software die ook gezichtsherkenning omvat, maar ontkent dat ze daar ook gebruik van maakt (laat ons het er voorlopig op houden dat ze er in Kortrijk klaar voor zijn). Er is supermarktketen Carrefour die klantenkaarten wil linken aan vingerafdrukken en klanten wil laten betalen met een vingerafdruk. Het zijn maar een paar voorbeelden dat het ook in België de foute weg opgaat wat betreft biometrische surveillance.
Bits of Freedom legt in een blogpost nog eens haarfijn uit waarom het zo belangrijk is om tegen dit soort ontwikkelingen te ageren.
Waarom dit belangrijk is
De meest bekende vorm van biometrische surveillance technologie is gezichtsherkenning, maar dat is niet de enige. Er kunnen ook andere biometrische gegevens over jou worden verzameld, zoals je iris, de manier waarop je loopt, je oren, je stem, je DNA, je vingerafdrukken of andere kenmerken zoals religieuze kleding.
In heel Europa zien we dat politiekorpsen, lokale autoriteiten en private bedrijven op ondoorzichtige manieren experimenteren met ingrijpende technologie. Hiermee worden onze lichamen gereduceerd tot wandelende barcodes waarmee wij in de openbare ruimte worden geïdentificeerd, gevolgd en geanalyseerd.
Terwijl de publieke ruimte in een vrije, democratische samenleving een belangrijke rol speelt. Het is de plek waar we ervaringen delen en samenkomen. Waar we vrienden ontmoeten om mee te hangen. Waar we een wandelingetje maken in het park. Waar we feest vieren met onze gemeenschap. Waar politiek debat plaatsvindt en waar onrechtvaardigheden aan de kaak worden gesteld. Al deze activiteiten komen onder druk te staan wanneer in die ruimte massa surveillance technologie wordt geplaatst.
We zouden het nooit accepteren wanneer een persoon ons constant zou volgen en bij zou houden wie we zijn, wat we doen, met wie en waar we heen gaan. Waarom zouden we het wel accepteren als dit op grote schaal en geautomatiseerd gebeurt?
Het beïnvloedt niet alleen hoe we ons voelen, en dus hoe we ons gedragen in de publieke ruimte als we weten dat we constant in de gaten worden gehouden. We lopen ook constant het risico om door het algoritme als bedreiging te worden gezien. Sommigen van ons lopen zelfs een grotere kans als verdacht te worden aangemerkt op basis van kleding of huidskleur of aanwezigheid bij een protest. En door de ondoorzichtigheid is het vaak niet eens duidelijk dat de technologie wordt ingezet, door wie precies, waarom en wat er precies met de gegevens gebeurt.
Gezichtsherkenning en andere biometrische surveillance technologie in de openbare ruimte maakt van ons allemaal een potentiële verdachte. Onderzoek laat zien dat deze technologie structurele ongelijkheid in de samenleving versterkt en vaak worden ingezet om mensen te vervolgen die gebruik maken van hun rechten.
De inzet van surveillance technologie om iedere passant in de openbare ruimte te controleren brengt schade aan onze rechten en vrijheden en onze vrije en open samenleving. Daarom roepen wij op tot een verbod op biometrische surveillance technologie in de openbare ruimte en tot onmiddellijke ontmanteling van de systemen die al geïnstalleerd zijn.